گزارش كارآموزي سم شناسي

گزارش كارآموزي سم شناسي , آفت كشها

گزارش كارآموزي سم شناسي , آفت كشها

بخش اول: سم شناسي

مقدمه

تاريخچه

طبقه بندي سموم

نامهاي سموم

غلظت به كار رفته و آزمايشهاي اوليه در سم شناسي

فرمولاسيون سموم

تركيبات مهم استعمالي در فرمولاسيون

تعاريف مهم در سم شناسي

خانواده هاي شيميايي سموم

ارگانوفسفره ها

پايروتروئيدها

كار با مات ها، دي نيتروفنل و دي تيو كاربامات ها

تركيبات آلي لكره

روغن ها

آنتي بيوتيك ها

ايزو تيوسيانات ها، بنزيميدازول ها و تركيبات بنزني

اكسانتئينها و تري آزول ها

تركيبات معدني، قارچ كش هاي استروئيد، نيكوتين

ساير تركيبات

بخش دوم: گزارش كارآموزي در بخش آفت كش ها

مقدمه

تاريخچه، اهداف و بخشهاي موسسه تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي

آزمايشگاه باقيمانده سم

بخش مايكوتوكسين ها

بخش مقاومت آفات و سم پاشي

بخش سنتزفرمون

فرمون- كاربردها، تله ها و روند كاري آزمايشگاه

سنتزفرومون ها

آزمايشگاه  استخراج و عصاره گيره

بازديد از آزمايشگاه

FAO واقع در بخش و منابع

منابع

نامهاي سموم:

الف) نام شيميايي :

اين نام براساس قوانين اتحاديه بين المللي شيمي محض و كاربردي انتخاب مي‎شود. در حقيقت اين نام بيان كننده اجزاء تشكيل دهنده ساختار شيميايي تركيب و نحوه قرار گرفتن آنها نسبت به هم است.

ب) نام عمومي:

اين نام توسط موسسه يا كمپاني سازنده پيشنهاد شده و ابتدا در كشور سازنده و سپس به صورت يك نام بين المللي به استانداردهاي جهاني (ISO) پيشنهاد مي گردد. مثال بارز نام كارباريل از كارباماتها و بارايترين از گروه فسفره مي‎باشد. معمولاً حرف اول نام عمومي كوچك نوشته شود.

ج) نام تجاري يا نام فرمولاسيون:

اسامي زيادي براي نام تجاري نوشته مي‎شود. چون در كارخانه به سليقه خود اسمي را روي محصول خود مي گذارد. معمولاً اول كلمه با حروف درشت نوشته مي‎شود. مثال كارباريل بوده كه نام سوين ناميده مي‎شود، حالت پودري از اين سم است و حالت خميري آن sevimol مي‎باشد.

* فرمول بسته شيميايي و فرمول ساختاري سموم، مفاهيم اسده اي بوده و نياز به توضيح اضافي نيست.

خصوصيات يك آفت كش (سم) خوب:

1. روي آفت هدف مؤثر باشد
2. اثرات سوء جانبي وري دشمنان طبيعي و آفت كم باشد.
3. گياه سوزي نداشته باشد
4. زود تر تجزيه شده و وارد چرخه و زنجيره غذايي نشوند.
5. دوام تاثير ‌آفت كشي خوبي داشته باشد
6. بوسيله باران شسته نشوند.
7. در محيط اسيدي و قليايي تجزيه نشوند.
8. قابل اختلاط با ساير سموم باشند.
9. مقرون به صرفه باشد
10. براي محيط زيست حداقل خطر را داشته باشد.
11. مقاومت آفات و بيماريها در مقابل آن ديرتر ايجاد شود.

فرمولاسيون سموم:

كمپاني هاي سازنده سموم معمولاً سموم خود را به صورت غليظ به نام ماده تكنيكال عرضه مي كنند كه درجه خلوص ماده تكنيكال معمولاً حدود 95% مي‎باشد. اما قسمت عمده اثربخشي يك سم مربوط به فرمولاسيون آن است كه كشورها و شركت هاي مختلف روشهاي مختلفي براي آن در نظر مي گيرند.

منظور از فرمولاسيون ، همانطور كه در مورد رنگ  يا مواد آرايشي هم داريم، افزودن تركيبات مناسب جهت اثر بخشي بهتر و بيشتر سم و از آن مهمتر قابل استفاده و قابل استعمال كردن سم  جهت مصرف در مزارع، باغات  و… مي‎باشد.مثلا از امولسيون كننده استفاده شده جهت حل كردن اجزاء آلي و غيرقطبي در آب و يا ساير تركيبات كه به تفضيل بيان مي‎شود.در تهيه فرمولاسيون، نوع تهيه سم براي مصرف نگهداري، انبارداري، صرفه اقتصادي و غيره را در نظر مي گيرند.

در قبل از انقلاب مقدار كمي از سموم داخل كشور فرموله مي شدند ولي امروزه بيش از 80% سم در داخل كشور فرموله مي‎شوند.

اگر چه متاسفانه سنتز ماده تكنيكال (ماده موثره  واصلي سم) در داخل كشور انجام نشده ( به جز بعضي تركيبات بومي و معمولي مثل مخلوط بوردو، روغن هاي طبيعي و مصنوعي، لايم سوفلورو … ) و خريد ماده تكنيكال از طرف دولت صورت ميگيرد و تحويل كارخانجات فرمولاسيون شده و پس از فرموله شدن از طريق شركت خدمات حمايتي و سازمان حفظ نباتات توزيع آنها در كشور انجام مي‎شود.

سموم معمولاً به دو صورت خشك و محلولپاشي مصرف شده ولي فرمهاي ديگر نيز داشته كه به طور خلاصه به آنها مي‎پردازيم.

1)  فرمولاسيون خشك

1- الف) گردها يا فرمولاسيون پودري

قديمي ترين نوع سموم بوده كه قطر ذرات آن كمتر از 30 ميكرون است. گرد معمولاً يك سم داخل يك حامل (carrier) است كه حامل ها مواد بي اثري هستند كه جهت تسهيل فرمولاسيون اضافه شده و معمولاً خاك رس، تانكها، پرلايت و سيليكات مي باشد.

ذرات گردها از 10 تا 70 ميكرون امروزه متفاوت است. خاصيت گياه سوزي كمتري دارند، و براي آفات بين خواربه كار مي روند. معمولاً (5/0-10)% ماده مؤثر در حامل قرار مي‎گيرد و به ويسله هواپيماي سم پاش و موتورهاي سمپاش گردپاش به كار مي روند. بيشتر براي مبارزه با آفات انباري مصرف داشته و بهترين مثال براي گردها گرد كارباريل %20 است.

1- ب) گرانول ها

به منظور غلبه بر باد بردگي گردها ساخت گرانول ها مرسوم شد كه سموم ابتدا در يك حلال حل شده سپس ماده حاملي كه شامل رسهاي پرلايت و ورمي كولايت بوده به صورت غلاف و پوشش با ماده سمي آغشته مي‎شود(محلول سمي)

اين تركيبات جاذب الرطوبه اند يعني با دريافت رطوبت مي‎شوند و ماده سمي را در محيط آزاد مي كنند.

امروزه حتي مواد حامل را از موادي مي سازند كه پس از آزاد كردن سم تبديل به ماده كودي مي‎شوند. اندازه گرانولها 5-25/0 ميليمتر است. از گرانول ها براي مصارف سموم در خاك مزرعه از طريق جذب سموم از طريق ريشه ها استفاده مي كنند. وجود رطوبت براي باز شدن گرانول ها ضروري

1- ج) ميكروكپسولها

كه از همه جديدتر بوده  وماده موثره به وسيله يك پوشش نازك از ژلاتين يا اگار پوشانده است مي‎شود  و در حضور آب خاك به صورت تدريجي سم را آزاد كرده كه خود اين تدريجي آزاد كردن از مزاياي اين ميكروكپسولها است.

1-د) خميرها

در اين فرمولاسيون سم را با يك حلال نظير دي كلرواتان (كه از همه پركابردتر است) مخلوط كرده وبه صورت خمير در مي آورند براي آفات چوبخوار نظير كرم خراط و غيره استفاده شده و در مبارزه با موش و حتي سوسك هاي خانگي (در خميرهاي سوسك كش) اين حالت در ايران خيلي كاربرد دارد.

1-هـ) طعمه هاي مسموم:

دراينها معمولاً با يك ماده خوراكي كه خاصيت جلب كنندگي ماده مخلوط شده و به صورت پلات يا دانه اي عرضه مي‎شود كه بيشتر براي مبارزه با جوندگان (rodents) و ملخ ها كاربرد دارد.

2- فروملاسيون مخصوص محلول پاش ها

سموم محلول پاشي معمولاً به صورت سوسپانسيون، امولسيون و … غير محلول در آب بوده بجز معدودي از علف كش ها در نتيجه يا از حلالهاي مخصوص در كنار آب استفاده شده يا از امولسيون كننده ها كه توضيح داده مي‎شود.

2- الف) محلول در آب كه فقط در آب حل كرده و مصرف مي‎شوند مثل معدودي از تركيبات علف كش

2- ب) پودرهاي قابل حل در آب مثل مورد الف

2- ج) فرمولاسيون هاي غليظ يا حجم خيلي كم (ultra low volume)

در اينها آفت كش به صورت مايع يا جامد، مستقيما خود ماده تكنيكال بوده البته به ندرت اينگونه مصرف مي‎شوند

2-د) امولسيون شونده ها

اين گروه بيشترين گروه سموم را امروزه تشكيل داده  و ماده سمي در آن از يك حلال روغني يا موادي نظير گزامين يا سيكلو هگزان تشكيل شده كه در آب حل نشده ولي از يك ماده امولسيون كننده استفاده كرده كه سم غيرقطبي را در آب قطبي حل مي‎كند نظير عملي كه صابون در شستن چربي ها انجام مي‎دهد.

مولكلوهاي اين سم به صورت گويچه9 هاي كوچك كروي به قطر كمتر از 10 ميكرون در آمده  ومعمولا غلظت آنها 25 تا 50 درصد است. (وزني)

مثال مناسبي براي آنها كار با  ريال است

2-هـ) محلولهاي روغني كه ماده سمي در روغن و حلالهاي آلي حل شده و به مصرف مي رسد اگر چه بيشتر مصارف خانگي داشته و محدوده اند.

2- و) گردهاي خيس شونده: در اين نوع ذرات را در آب پخش كرده (پودر) و مصرف مي كنند. (به حالت سوسپانسيون)

حتما بايد از گردهاي خيس كننده مواد چسباننده و مواد پخش كننده هم استفاده كرد. پر كاربرد هم هستند و متعدد

3- فرمولاسيون گازي

كه در آنها ماده جامد يا مايع سمي در محيط پخش شده گاز متصاعد كرده و باعث از بين رفتن آفات مي‎شوند خصوصا آفات انباري. بهترين مثال قرص هاي متيل برومايد و قرص هاي ختوكيني

4- ائروزولها و فرمولاسيونهاي دودزا

به صورت مه پاشي مورد استفاده قرار گرفته، در محيط پخش و ايجاد دود سمي مي كنند. ذرات بسيار ريز با قطر(50-001/0) بوده و به دستگاههاي خاصي براي آنها نياز است.

تركيبات مهم استعمالي در فرمولاسيون:

اين تركيبات به نام مواد جانبي ناميده شده كه براي بهبود فيزيكي ، شيميايي، چسبندگي، حلاليت و حامل بودن قابل مصرف مي باشند. اين مواد عبارتند از:

حمل كننده ها

مي‎توانند، مايع، جامد و گاز باشند. مايعات مثل انواع محلول ها و حلال ها (به عنوان حمل كننده) مثل حلالهاي گزامين، سيكلوهگزان و استون. از حامل هاي گازي مي‎توان دي كلرومتان، گاز كربنيكم و فرئون را نام برد. حاملهاي جامد نيز در ساخت گردها و يا گرانولها همانطور كه گفته شد كاربرد دارد مانند پودر تالك، كائولين، Mgsio₃ خاكسترها و رمي كوليت ها

بهبود دهنده ها

براي بهبود خواص فيزيكي اضافه مي‎شود مثل بهبود خيس كنندگي، پخش شوندگي و چسبندگي سموم تا پخش يكنواخت سم در گياه ايجاد شود. پس از نشستن قطرات كروي سم روي گياه، ابتدا خيس كننده ها عمل كرده، سپس پخش كننده روي سطح قطره را پخش كرده و در آخر ماده چسباننده آن را مي چسباند. معمولاً آنها باعث جذب مولكولهاي سطح وجذب مولكولهاي داخل قطرات مي‎شوند و در نتيجه باعث چسبندگي كاهش تبخير فوري، پخش يكنواخت، روي سطح و تشديد بخشيدن بر تاثير و دوام سم مي‎شوند. داراي فرمول هاي شيميايي محرمانه هستند.

امولسيون كننده ها

جزو تركيبات بسيار بسيار مهم در سموم امروزي هستند. از تركيباتي بود كه هم در آب و هم در روغن يا تركيب غيرقطبي حل شده و مي‎توانند تركيب غيرقطبي را به صورت تعليق در آب در آورند. صابون هم امولسيون كننده است ولي چون صابون درآبهاي سخت و اهلي رسوب مي‎كند و مورد مصرف نيست به سه گروه اصلي تقسيم شده:

1) آنيوني شامل يونهايي با بار منفي كه باعث كاهش كشش قطرات به يكديگر مثل صابون ها و الكل ها سولفاته

2) كاتيوني كه شامل يونها با بار مثبت بوده مثل املاح آمونيوم و تركيبات ازته هتروسيكليك

3) غيريوني ها كه در آب يونيزده نشده ولي حل و پخش مي‎شوند كه در نتيجه سبب بهم نچسبيدن ذرات امولسيون سم مي‎شوند

مثل Triton x 155 , Triton x 100

4) صابونها كه نمك قليايي اسيدهاي چرب وبده كه خصلت پخش كنندگي و چسبندگي به ذرات سم داده بعضي كه داراي يونهاي سديم، پتاسيم آمونيوم بوده در آب محلول بوده و بعضي ها كه داراي يونهاي كلسيم يا منيزيم تعويض شده اند در آب نامحلول اند.

معمولاً از صابون پنبه دانه بيشتر استفاده مي‎شود.

5) تشديد كننده ها: اين مواد سبب افزايش تاثير آفت كشي سم مي‎شوند مثلا پيرتروم در روغن كنجد سبب افزايش خصلت حشره كشي شده در حاليكه روغن كنجد خصلت حشره كشي بسيار بسيار ضعيف به تنهايي دارد. اين تركيبات را سينرژيست نيز ناميده كه بسيار گران بوده و به طريقه هاي زير عمل مي كنند.

الف) افزايش حساسيت نقطه اثر سم در بدن خصوصا با ايجاد تغييرات فيزيكي

ب) افزايش و هموار كردن راه عبور سم به بدن

ج) جلوگيري از عمل تجزيه كننده هاي سم

سينرژيست هاي مهم عبارتند از

1) پيپرونيل بوتوكسيد

2) سولفوكسيد (از گروه متيلن دي اكسي فنيل)

بيشتر در سموم مصارف خانگي به دليل گراني كاربرد داشته خصوصا در كنار تركيبات پايروتروئيد.

6) مواد خيس كننده و پخش كننده مصنوعي آلي:

استرهاي cp-7 و cp-10 جزو مواد ساخته شده از استرهاي مونو دي الكيل پلي اتيلن گليكول مي باشند كه براي خيس كنندگي و پخش شوندگي به كار مي رود.

7) تركيبات متفرقه:

شامل تركيبات كاهش دهنده فراريت مثلا در سمومي كه عليه شته مومي يا لاروهاي چوبخوار مي باشند. يا خوشبو كننده ها، ايمن كننده ها، عوامل ضد كف، مواد اسيدي كننتده، ژلاتين، كازنين و آرد مي باشند كه سه  تركيب آخر جزو پخش كننده ها و خيس كننده هاي سموم هستند.