فروش مقاله

مقاله نقش زنان روستايي در اقتصاد روستا

مقاله نقش زنان روستايي در اقتصاد روستا

فصل اول

نقش و حيطه كارزنان  در فعاليتهاي غير زراعي

فصل دوم

ويژگيهاي اجتماعي - اقتصادي فعاليتهاي زنان روستايي منطقه

فصل سوم

نتيجه‌گيري و پيشنهادات

نقش و حيطه كارزنان در فعاليتهاي غير زراعي:

اقتصاد روستا، فعاليتهايي را در بر مي گيرد كه هر يك بر حسب گستردگي و وسعتي كه دارد در ارتقاء درآمد روستائيان مؤثر مي باشد. از اين رو بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد كه هر قدر امكان بهره گيري از منابع درآمد براي روستائيان متنوع تر و فراوانتر باشد سطح درآمد و رفاه آن جامعه بالاتر بوده است براي مثال روستاهاي منطقه تالش به لحاظ برخورداري از امكان كشت محصولات متنوع (برنج، مركبات، تنباكو) از درآمد نسبتاً بهتري برخوردار مي باشند. يا مناطق ساحلي به لحاظ همجواري با دريا قادرند از طريق فعاليتهاي توريستي يا ماهيگيري درآمد حاصل از كشاورزي خود را تكميل نمايند. در عين حال عمده ترين فعاليتهاي جانبي روستائيان كه معمولاً در كنار زراعت صورت مي گيرد به شرح زير مي باشد:

دامداري و پرورش طيور

دامداري و نگهداري از حيوانات بزرگ جثه در منطقه بسيار محدود بوده و تنها گاوداري در قسمت جلگه اي رواج دارد. در مناطق روستايي مورد مطالعه گاوداري عمدتاً به شكل سنتي و در جوار ساير اشتغالات كشاورزي صورت مي گيرد. البته با رواج زندگي شهري و خصوصاً گسترش جاده هاي مواصلاتي كه براي گاوهايي كه در سطح روستا زندگي مي كردند خطرآفرين مي باشد. از تعداد گاوهاي منطقه كاسته شده است. گاوداري در بين خانواده هاي نمونه نسبتاً رواج چنداني ندارد و اكثراً تنها به داشتن يك يا دو گاو اكتفا مي نمايند كه اين گاوها تنها قادرند لبنيات خانواده را تأمين نمايند و  محصولي براي عرصه به بازار از آنها بدست مي آيد. در گاوداري به شكل سنتي معمولاً زن و مرد توأمان همكاري دارند ليكن برحسب نوع و وظايف سهم هر يك از آنها متغير مي باشد.

زنبورداري

شهرستان تالش سابقه ديرينه در پرورش زنبورعسل دارد. اين شهرستان به واسطه برخورداري از آب و هوا و شرايط مناسب و ميزان بارندگي مطلوب همواره پر از گونه هاي مختلف گياهي است كه فعاليت زنبورداري را آسان مي نمايد. بنابراين، استعداد خاص اقليم جغرافيايي منطقه از نظر پوشش و تنوع گياهي موجب شده تا توليد عسل در حد مطلوب باشد.

فرهنگ، آداب و رسوم و سنت مردم تالش به گونه اي است كه بين فعاليت زن و مرد در امور مختلف كشاورزي تفاوت خاصي وجود ندارد.

زنان روستايي همگام با همسرانشان در تمام طول سال به فعاليتهاي متعدد كشاورزي و دامپروري از جمله در زمينه پرورش زنبور عسل مشغول هستند؛ چرا كه زنان روستايي منطقه دوش به دوش مردان و در برخي موارد حتي به تنهايي در اموري از قبيل موم بافي، استحصال عسل، برداشت عسل، تغذيه مصنوعي و انتقال  كندوها فعاليت دارند تعداد پرورش دهندگان زنان روستايي استان گيلان بيش از 250 نفر است به همين دليل، استان گيلان به عنوان محل اجرا پروژه زنبور عسل با همكاري سازمان ملل خواربار كشاورزي (فائو) FAO مورد توجه قرار گرفت و انتخاب شد.اجراء پروژه زنبور عسل با همكاري فائو پروژه زنبورداري با همكاري فائو در سال 79 با تلاش دختر امور زنان روستايي و عشايري وزارت جهاد سازندگي سابق و مديريت ترويج و مشاركت مردمي گيلان به اجرا آمد. اين پروژه شامل فعاليتهاي توليد عسل به منظور ايجاد درآمد براي قشر آسيب پذير جامعه روستايي مي شود.

هدف اصلي طرح فراهم نمودن امكانات مستقيم براي روستاييان زنبوردار به منظور توليد عسل و در نتيجه افزايش درآمد خانوار روستايي است. مخاطبان اين طرح، زنان روستايي هستند اين پروژه سعي دارد ابزار پيشرفت در زمينه تهيه وتوليد عسل را به منظور افزايش درآمد و اهميت غذايي خانوار به طور رايگان در اختيار زنان روستايي قرار دهند.

صنايع روستايي:

اگر چه روستا و زندگي روستايي با فعاليتهاي كشاورزي عجين شده و كشاورزي نقش اصلي را در فعاليتهاي توسعه روستايي دارد اما در سه دهه گذشته نقش فعاليتهاي اشتغالزا موسوم به فعاليتهاي خارج از مزرعه به عنوان فرصتهاي تكميلي اشتغال توليد به افزايش درآمد خانوارهاي روستايي مورد توجه سياستگذاران و برنامه ريزان توسعه قرار گرفته است.

انواع صنايعي كه در روستاها ممكن است وجود داشته باشد:

الف : صنايع دستي و سنتي

ب : صنايع تبديلي

ج : خدمات فني و صنعتي روستاها

جان هامفري دلايل حمايت از صنايع كوچك مقياس را وابسته به شرح زير مي داند:

1- صنايع كوچك داراي منافع ملي است، چنانكه با داشتن يك بخش صنعتي كوچك توانمند، مي توان حضور متنوع كالاهاي توليدي و اشتغال كارآمد را تضمين كرد.

2- صنايع كوچك مقياس بدون حمايتهاي دولتي بوجود نخواهد آمد چرا كه اين صنايع داراي محدوديتهاي از قبيل رسوخ به بازار است.

صنعتي شدن به عنوان قسمتي از راهبرد و توسعه همه جانبه روستايي در تحقق مهمترين اهداف توسعه روستايي نقش بسزايي داشته است.

در يك جمع بندي كلي از مطالعات صورت گرفته پنج اثر عمده صنعتي شدن و روستا را مي توان اينگونه ذكر كرد:

الف : ايجاد اشتغال، افزايش درآمد، ثبات شغلي و درآمد

ب : كاهش مهاجرتهاي روستايي

ج : كاهش نابرابري هاي منطقه اي با استفاده از منابع محلي و رونق كشاورزي

د: افزايش رفاه روستايي (مسكن، بهداشت، پس انداز) تغيير الگوي مصرف مواد غذايي و كالاهاي مصرفي با دوام ، افزايش آگاهي ها و رونق آموزشي

هـ : گسترش صادرات

با توجه به مطالب ذكر شده بايد اذعان داشت كه در شهرستان تالش از انواع صنايع روستايي فقط صنايع دستي سنتي و صنايع تبديلي آنهم بصورت محدود وجود دارد كه در صنايع تبديلي معمولاً زنان نقش خاصي ندارند.

صنايع تبديلي - صنايع دستي:

صنايع تبديلي در كليه بخشهاي صنعت وجود دارد كه تعريفهاي گوناگوني براي آن ارائه شده است.در بخش كشاورزي. صنايع تبديلي به صنايعي گفته مي شود كه ارتباط مستقيم و تنگاتنگ با زيربخشهاي مختلف بخش كشاورزي داشته باشد. در واقع اين صنايع با تكميل فرآيند توليد مواد كشاورزي و آماده سازي اين محصولات، براي عرضه به بازار فروش و مصرف نقش ايفا مي كند. اين صنايع به تكنولوژي ساده وماشين آلات سبكي نياز دارد كه به آساني مي توان آنها را در مناطق روستايي ايجاد كرد. مواد اوليه اين صنعت در روستاها به سهولت آماده است بخش سنتي كشاورزي زماني به رشد و توسعه واقعي مي رسد كه همزمان با رشد تكنولوژي در ديگر بخشهاي اقتصادي، از تكنولوژي در ديگر بخشهاي اقتصادي، از تكنولوژي نو بهره بگيرد.

بهترين صنايع تبديلي محصولات كشاورزي شهرستان تالش كارخانه برنجكوبي است. در سال 1375 اين شهرستان 83 كارخانه برنجكوبي داشته كه به تبديل شلتوك برنج به دانه برنج مشغول بوده اند. متأسفانه بجز اين صنعت تبديلي صنعت تبديلي ديگري وجود ندارد و اين حرفه نيز تا به اين زمان صرفاً به مردان اختصاص داشته است و زنان در آن نقشي نداشته اند و مشكلات اين بخش را مي توان به دلايل زير شرح داد:

- كمبود نقدينگي براي توليدكنندگان

- عدم انگيزه سرمايه گذاري براي سرمايه گذاران در مناطق روستايي به دليل نداشتن امكانات مناسب و بازارسازي

- نبود خلاقيت در بسته بنديهاي محصولات مختلف بويژه براي صادرات

- عدم تنوع در تكنولوژي توليد و استفاده از ماشين آلات قديمي

- كمبود آموزشهاي فني و حرفه اي در مدارس

با توجه به مطالب ذكر شده مي توان نتيجه گرفت كه صنايع تبديلي مواد غذايي، عامل مهمي در توسعه و گسترش كشاورزي و كشوري است به طوري كه اگر در بعضي از محصولات شيوه هاي صحيح تبديل و انبارداري مواد غذايي به كار گرفته شود، كشور از لحاظ تأمين اين محصولات بي نياز خواهد شد. با توجه به اين عناوين و اهميت فعاليت زنان در اين زمينه موارد چندي براي تحقق اهداف توسعه صنايع تبديلي و اشتغال زايي مؤثر زنان روستايي پيشنهاد مي شود كه با عملكرد و اجراي آنها زنان روستاهاي تالش نيز مي توانند در زمينه اين صنعت به فعاليت بپردازند.

الف ) تسهيلات و حمايتهاي دولت از زنان بخصوص زنان روستايي بيشتر شود تا آنها بتوانند از منابع اعتباري و تسهيلات بانكي به راحتي استفاده كنند.

ب ) الگوهايي براي مصرف بهينه محصولات كشاورزي و فرآوري و توليد فرآورده هاي سالم و مغذي خانگي توسط مروجان و كارشناسان زن براي خانوارهاي شهري و روستايي ترسيم و به آنها آموزش شود.

ج ) از فارغ التحصيلان زن دانشگاهها در رشته هاي كشاورزي به عنوان سرمايه هاي علمي و فني مورد نياز بخش كشاورزي براي توليد بهتر و مرغوبتر و راه اندازي صنايع تبديلي و همچنين براي نظارت و مشاهده استفاده شود.

د ) ايجاد روحيه تعاون و همكاري در بانوان و قدرتمندكردن سرمايه هاي جزيي در قالب تعاوني.

توليد صنايع دستي از جمله فعاليتهايي است كه عمده اي از زنان را بخود مشغول نموده است. صنايع دستي انواع گوناگون محصولات را شامل مي گردد از جمله اين فعاليتها مي توان حصيربافي - توليد وسايل چوبي، بافت قالي و قاليچه و بافندگي را نام برد كه برخي از آنها مانند قاليبافي از فعاليتهاي كاملاً زنان محسوب مي گردد و برخي ديگر مانند ساخت وسايل چوبي جهت عرضه به بازار و حصيربافي از فعاليتهايي است كه مردان نيز بدان اقدام مي نمايند.

شكي نيست كه صنايع دستي با سنتها و آداب و رسوم جامعه و تفكر و بينش هنرمندان و سازندگان و نيز محيط جغرافيايي و طبيعي رابطه مستقيم و بسيار نزديك دارد. و به همين جهت از صنايع ماشيني متمايز مي باشد.

در سال 1375 تعداد 1754 واحد صنايع دستي در شهرستان تالش فعال بوده است اين واحدها توانستند 2548 نفر را به فعاليت مشغول نمايد. انواع صنايع مورد نظر عبارتند از قالي بافي، گليم بافي توليدات دست بافت پشمي و سفالسازي ، گليم بافي با بيشترين تعداد، 8/53 درصد شاغلان و سفالسازي با تعداد 4 واحد يك درصد شاغلان صنعت دستي اين شهرستان را به خود اختصاص داده اند در كل 16 درصد كل شاغلان صنايع دستي استان در اين شهرستان فعاليت دارند.در تالش بعد از انقلاب توليد گليم به لحاظ مهاجرت برخي بافندگان از نواحي اردبيل و خلخال و تنگناهاي ناشي از فرصت هاي شغلي نضج گرفته و حدود 400 دستگاه بافندگي در دهستانهاي اسالم و حومه شهرستان تالش وجود دارد كه ساليانه بيش از 000/10 مترمربع گليم به بهاي حدوداً 560 ميليون ريال توليد مي نمايد.

اين فعاليتها معمولاً مختص بانوان شهرستان تالش مي باشد كه در زماني كه از كار كشاورزي فارغ مي شوند به كارهاي ديگر روي مي آورند. همچنين در اين شهرستان ساختن تنورهاي سفالي نيز بر عهده زنان روستا مي باشد.

سياست ملي‌زنان روستايي جمهوري اسلامي ايران:

ارائه تصويري از جايگاه كنوني زنان در توسعه روستايي و موقعيت فعلي آنها به لحاظ نقش آنها در فعاليتهاي اقتصادي و ديگر فعاليتها و در نهايت محدوديت‌ها و پايداري لازم جهت ارتقاي نقش زنان روستايي در فرآيند تحول روستائي و يافتن راهكارهايي جهت رفع موانع اشتغال زنان روستايي و پيشگيري از نيروي آنان در توسعه از اهداف كلي ؟ به شمار مي‌آيد.

در حال حاضر نكته مهمي كه مورد نظر و پذيرش سازمان ملل مي‌باشد و در آمار و ارقام جهاني نيز مطرح است نقش مهم زنان روستايي در فعاليتهاي روزمره و آينده روستاست و اين در حالي است كه متأسفانه با وجود نقش مهم آنان از لحاظ ميزان بهره‌مندي از امكانات از جايگاه مناسبي برخوردار نيستند طبق گزارش سازمان ملل با اين كه زنان ( شهري و روستايي ) در جامعه بشري 50 درصد از جمعيت را مي‌پوشانند و در عمل 3/2  از فعاليتهاي روزمره را به عهده دارند ليكن فقط يك دهم از درآمد جهاني به آنها اختصاص داردو از اين دردناك‌تر اين كه كمتر از 1 درصد از دارايي جهاني به آنها اختصاص دارد. در سالهاي پس از انقلاب جمهوري اسلامي در ايران با توجه به تأكيد تعاليم مقدس اسلامي بر وضعيت جايگاه زن و نيز عنايت خاص مسؤلان كشور به اين امر، توجه عاطفي و معنوي به كرامت زنان، از جمله زنان روستايي شده است براين اساس ضمن آنكه ارتقاي منزلت اجتماعي و احقاق حقوق از دست رفته آنان سرعت بيشتري يافته است در مدت زمان كوتاهي بسياري از تبعيضهاي موجود در بين قشر زنان و مردان نيز رفع يا كمرنگ شده است. بويژه در دو برنامه پنج ساله اول و دوم. ضمن توجه خاص به اصلاح آماري در خصوص نقش زنان در توسعه، پروژه هاي متعديد هم در اين زمينه طراحي و اجرا غير دولتي در بخش زنان براين اساس است كه جايگاه ويژه زنان روستايي در روند توسعه در مدت زمان كوتاهي مشخص شود به همين منظور اهداف و سياستهاي كلي زير جهت هماهنگي و پيشبرد سريع فعاليتها طراحي شده است.

هدف 1:

حفظ كيان خانواده:

ناپايداري بنيان خانواده در بعضي از كشورها، نشانگر فقدان روابط و احوال صحيح تربيتي است. عملي نمودن انديشه حفظ كيان خانواده با هدف تربيت اسلامي، يكي از مهمترين اقدامها جهت ايجاد كانونهاي خانوادگي مطمئن در مسير ايجاد آرامش براي آحاد ملت و تربيت  نسلي سازنده مي‌باشد. بر اين اساس سياستهاي زير در اجراي هدف مذكور تنظيم شده است.

سياستها:

• ايجاد تمهيدات قانوني جهت دفاع از حقوق همسري و مادري زنان در خانواده.

2-آگاهسازي جامعه نسبت به رسم و رسومهاي سنتي مقاير با اسلام در خصوص زنان روستايي.

3- آگاهسازي جامعه جهت مسئوليت اصلي زن به عنوان همسر و مادر خانواده.

4- آشنا ساختن زنان و مردان نسبت به حقوق و وظايف خود در خانواده و جامعه.

5-آماده ساختن زمينه جلوگيري از خشونت و تعدي عليه زن روستايي.

6-فراهم آوردن زمينه مشاركت زنان در تصميم گيريهاي خانواده.

7-تلاش جهت تقسيم مضفانه وظايف خانگي بين اعضاي خانواده‌هاي روستايي.

8- حمايت از زنان روستايي بي‌سرپرست، سرپرست خانواده و بدسرپرست.

هدف 2:

كاهش فقر و تأمين عدالت اجتماعي:

به دليلي بافت خاص موجود در روستاها، اكثر روستاييان جز قشر عظيم فقراي جهان محسوب مي‌شوند. عدم استفاده اصولي از محيط زيست، منابع طبيعي كشاورزي سنتي و دلايل متعدد ديگر سبب فقر همه جانبه خصوصاً فقر فرهنگي و اجتماعي در روستاها شده است كه متأسفانه قربانيان عمده آنان زنان هستند تلاش جهت كاهش برخي از شاخصهاي فقر از جمله توزيع درآمد، بيگانگي شغلي و آموزشي، كمبود مشاركت، آسيب‌پذيري، عدم دسترسي به منابع توليد، عدم امنيت و كمبود داراييها، ضروري است و از سوي ديگر با وجود نقش اساسي و پر اهميت زنان روستنايي در توليد و افزايش درامد خانواده و جامعه، با از بين بردن تبعيض در آموزش و اشتغال آنان مي‌توان نقش مؤثري در توزيع و كنترل درآمد حاصله توسط خودشان و در نتيجه رفع و تأمين عدالت اجتماعي ايفاء نمود.

سياستها:

• تأكيد برشناسايي نقشهاي گسترده زنان روستايي در بخش كشاورزي و صنايع دستي و ايجاد راهكارهاي مناسب جهت حضور آن در بخشهاي ذيربط.
• ورود زنان به عرصه‌هاي فعاليت در كليه بخشها، بر اساس نقشهاي اقتصادي آنان.
• ايجاد زمينه براي اشتغال مناسب با منزلت و ويژگيهاي زنان و توسعه الگوهاي اشتغال بر درآمد خانگي.
• ايجاد اشتغال و حمايت از زنان سرپرست خانوار، بي‌سرپرست و بدسرپرست.
• دسترسي منصفانه به منابع توليد، اعتبارات و تسهيلات بانكي، فرصت، اطلاعات و بهره‌مندي عادلانه از منابع توسعه.
• اصلاحات لازم مالي، نظارتي، مقرراتي جهت تأمين بهتر نيازهاي اعتباري زنان روستايي.
• تضمين پرداخت دستمزد برابر در مقابل كار برابر.
• فراهم آوردن نيازهاي اوليه زندگي چون امنيت غذايي، سرپناه مناسب، خدمات حمايتي، احداث تأسيسات خدماتي و…
• بهبود استانداردهاي زندگي خانواده‌هاي روستايي از طريق گسترش برنامه‌هاي ترويج خانه‌داري.
• طراحي و به كارگيري فن‌آوري‌هاي مناسب براي فعاليتهاي زنان روستايي جهت افزايش بهره‌وري و كاهش بار كاري آنان.
• كمك به ايجاد مشكلهاي اقتصادي با مديريت زنان روستايي به منظور دستيابي زنان به درآمد ناشي از توليد.

هدف3:

رشد سواد آموزي و گسترش تسهيلات آموزشي:

طبق اصل 30 قانون اساسي سواد بديهي‌ترين حقوق افراد جامعه بشر از جمله زنان روستايي است. گسترش سواد آمزي و ريشه كني‌ بي‌سوادي و ايجاد تمهيدات لازم جهت رسمي و غير رسمي و ارتقاي مهارت‌ فني از مهمترين اهداف سياست كار براي زنان روستايي است.

سياستها:

• محو بيسوادي و فراهم آوردن امكان استفاده از فرصتهاي بابر سوادآموزي و ادامه تحصيل زنان و دختران روستايي.
• افزايش و گسترش تسهيلات آموزش رسمي و غسير رسمي زنان و دختران روستايي.
• توسعه آموزشهاي فني ـ حرفه‌اي و ايجاد تهميدات لازم جهت ورود دختران و زنان روستايي در محدوده‌هاي مورد نياز.
• تلاش جهت ايجاد و توسعه رشته‌هاي كاربردي و متناسب با نيازهاي زنان و دختران روستايي در آموزش عالي.
• تأكيد بر تربيت آموزشگران خاص برنامه‌هاي آموزشي ـ ترويجي و توسعه روشهاي آموزشي و متون يادگيري متناسب با شرايط زندگي روستايي.
• اولويت بخشيدن به سواد آموزي دختران لازم التعليم.

هدف 4:

تأمين نيازهاي بهداشتي:

يكي از مهمترين اركان توسعه در هر جامعه‌اي حفظ سلامت افراد و برآوردن حداقل نيازهاي اوليه از طريق گسترش اصول بهداشتي در ميان اقشار گوناگون مي‌باشد. زنان روستايي به دلايل شرايط جسماني خاص ساعات زياد، استراحت كم، تنوع كاري در مشاغل سخت چون كشاورزي، دامداري و قالي بافي در معرض صدمات فراواني هستند به منظور تحقق اين هدف سياستهاي زير تنظيم شده است.

سياستها:

• ايجاد امكانات لازم براي كاهش مرگ و مير، بيماري، معلوليت زنان ناشي از حاملگي و زايمان.
• ايجاد امكانات لازم جهت ازدواج دختران روستايي در سنين مناسب.
• فراهم آوردن امكانات لازم جهت جلوگيري از بارداريهاي پرخطر ( مكرر. سنين زير 18 سال و بالاي 35 سال و بافاصله كمتر از 2 سال).
• ايجاد امكانات لازم براي انجام زايمان ايمن، پيشگيري از بيماريها زنان و سرطانهاي شايع.
• فراهم آوردن امكانات ارتقاي سلامت دختربچه‌ها و زنان با اجراي برنامه‌هاي تغذيه مناسب و پيشگيري از بيماريها.
• تضمين و ايجاد محيط كاري بهداشتي براي زنان.
• عدم بكارگيري زنان و دختران در مشاغل سخت و زيان آور.
• تأمين سلامت دختران نوجوان روستايي با آگاهي آنان و مادران از مسادل مربوط به بهداشت دوران بلوغ.
• تأمين آب آشاميدني سالم و بهسازي اساسي محيط زيست براي كليه روستاهاي كشور جهت ارتقاي بهداشت زنان و خانواده‌ها.
• جلب مشاركت مردان جامعه در اجراي فعاليتهاي بهداشتي باروري.

هدف 5:

ارتقاي منزلت زنان روستايي:

هدف از اجراي سياستاي زير، ارتقاي منزلت زنان ارزش زن به عنوان نيمي از جامعه اسلامي مي‌باشد.

سياستها:

• گسترش مطالعات و تحقيقات پيرامون نقشهاي وزين زنان روستايي و تعيين جايگاه آنان در جامعه.
• ارتقاي آگاهيهاي عمومي در خصوص شخصيت زنان و تأكيد بر اصلاح باورهاي نادرست نسبت به زن روستايي از طريق رسانه‌هاي گروهي.
• ارتقاي روحيه باروري زنان روستايي و ترغيب آنان به مشاركت در فرآيند تصميم‌گيري.
• فراهم آوردن زمينه مشاركت سياسي و حضور زنان در عرصه‌هاي سياستگذاري براي زنان روستايي.
• زمينه تضمين شركت فعال زنان روستايي در تصميم گيريهاي سياسي ـ اجتماعي روستايي.
• فراهم آوردن تهميدات لازم جهت واگذاري كار زنان روستايي به خودشان.
• حمايت از گسترش سازمانهاي غير دولتي زنان.

مقاله برآورد مالي شركتها و اثر آن بر تورم

مقاله برآورد مالي شركتها و اثر آن بر تورم

فصل اول

كليات و طرح تحقيق

فصل دوم

زمينه تئوريك بررسي تورم

فصل سوم

تدابير حسابداريدر شرايط تورمي و تعارض موجود با اهداف گزارشگري مالي

مقدمه:

نظر به اينكه در اثر اعمال سياستهاي تورم آور يا ضد تورمي دولتها و ساير عوامل اقتصادي- اجتماعي، ارزش پول در سراسر جهان در حال نوسان است و بويژه اين نوسانات در سالهاي اخير چشمگير و قابل ملاحظه و عمدتاً در جهت كاهش ارزش و قدرت خريد پول رايج بوده است لذا ايجاب مي كند كه مسأله توجه به ارزشهاي جاري در نشان دادن وضعيت دارايي و بدهي و ذخائر و اندوخته هاي مؤسسات و نيز تا حدودي نتايج عملكرد آنها به طور جدي مورد شناسايي و توجه قرار گيرد. ضرورت اين امر از آنجا ناشي مي گردد كه صورتهاي مالي مؤسسات، كه نشان دهنده چنان موارد و اقلام است، عموماً بر اساس بهاي تمام شده و در هر حال ارزشهاي زمان انجام و وقوع معالات مالي يا به عبارت ديگر ارزشهاي تاريخي تنظيم مي گردند و لذا منعكس كننده ارزشهاي جاري در تاريخ ترازنامه نمي باشند، حال آنكه در بسياري موارد احتمال اينكه اختلاف بين ارزشهاي تاريخي در رابطه با وضع مالي مؤسسه قابل توجه و  داراي اهميت نسبي باشد زياد بوده و در نتيجه سبب مي گردد بررسي صورتهاي مالي، كه مبتني بر ارزشهاي تاريخي تنظيم شده است، معيار كاملاً درست و منصفانه اي براي قضاوت وضعيت مالي مؤسسه بدست ندهد.

بيانيه شماره 29 كميته استاندارهاي بين المللي بيان مي دارد:« در شرايط اقتصادي تورمي گزارشكري مالي بدون تعديل قيمت تمام شده اقلام مندرج درصورتهاي مالي بي فايده بوده و وضعيت مالي و نتايج عملكرد را به درستي نشان نمي دهد لذا در سالهاي اخير روش حساباري مالي و گزارشهاي حسابداري به خاطر نواقص موجود مورد استفاده قرار گرفته و بيشترين انتقادات در اين زمينه بوده است كه گزارش مالي عملكرد مالي، ماهيت واقعي منابع، تعهدات، معاملات و ساير اتفاقات موجود در فعاليتهاي شركتها را به طور صحيح منعكس نمي سازد و اين امر نشأت گرفته از اين است كه پول همواره قدرت خريد خود را از دست مي دهد و اين كاهش ارزش يا قدرت خريد پول در شرايط تورمي به ميزاني است كه مقايسه اقلام مربوط به فعل و انفعالات مالي، و ساير رويدادهايي كه در مقاطع زماني مختلف اتفاق افتاده اند حتي طي يك دوره مالي گمراه كننده مي گردد.

قيمتها به طور كلي در نتيجه تغييرات و تحولات اقتصادي و سياسي و اجتماعي تغيير مي يابند عوامل بخصوصي نظير تغييرات در عرضه و تقاضا يا تغييرات تكنولوژيك ممكن است سبب تغييرات قيمت كالاهاي خاصي گردند از طرف ديگر عوامل عمومي ديگر نيز امكان دارد موجب تغييرات در سطح قيمت كليه كالاها گرديده و در نتيجه موجبات ايجاد تغييراتي در قدرت خريد پول را فراهم آورده و يا با اصطلاح جاده را براي خودنمايي تورم هموار سازند.»

فرانك وستون اظهار مي دارد: زماني كه تورم قيمتهاي تاريخي را تحت تأثير قرار مي دهد يك شركت چگونه مي تواند در دراز مدت داراييهاي خود را ارزيابي نموده و  يا اطلاعات دقيقي در مورد ارزش واقعي و تعهدات شركت به سهامداران يا سرمايه گذاران يا به طور كلي به استفاده كنندگان صورتهاي مالي ارادئه دهد و چگونه قادر خواهد بود بدون نظر گرفتن تورم سود واقعي را توجيه نمايد زيرا گزارشهاي مالي كه ارزشهاي واقعي در آن منظور نشده باشد واقعيات اقتصادي را دگرگون نموده و سودي را كه نشان مي دهد سرابي بيش نخواهد بود.

بنابراين از سالها پيش بازرگانان، تئوريسين ها، كارشناسان مربوطه امكان بهبود آنها را مورد توجه قرار داده و تا به حال نيز در اين مورد اقدامات اساسي صورت گرفته است، ولي اگر هنوز به نتيجه واقعي نرسيده است به اين علت است كه اولاً نياز ضروري در اين مورد احساس نمي شد و ثانياً تمايل و علاقه اي در مورد تغيير روشها از طرف مسؤولين نشان داده نشده است. توجهاتي كه در حال حاضر در كشورهاي پيشرفته از جمله آمريكا و انگلستان به مسأله تورم ابراز مي گردد جوي را بوجود آورده است كه در آن برخي پيشرفتهاي محدودي را امكان پذير ساخته است.

در اين راستا در امريكا گامهايي برداشته شده و از سال 1936 ميلادي با انتشار كتاب  Stabilized Accounting شروع و در سال 1974 به قبول روش شاخص قيمتها منجر گرديد در انگلستان نيز توجه به اين امر از سال 1945 شروع شده و در سال 1971 منجر به ارائه روش شاخص قيمتها گرديد و سپس در سال 1975 كيمته اي روش ديگري را به نام روش ارزش جاري ارائه نمود.

لازم است اضافه گردد كه اعمال ارزشهاي جاري در تنظيم صورتهاي مالي منحصر به شرايط تورمي نيست بلكه ناظر بر كليه تغييرات قابل ملاحظه اي است كه ارزش جاري اقلام مورد نظر نسبت به ارزشهاي تاريخي آنها روي داده باشد. از آن جمله مي توان شرايط خاص اقتصادي- اجتماعي را در نظر گرفت كه شركتهاي  خاصي مجاز به تجديد ارزيابي داراييهاي خود باشند كه اين امر نيز داراي محدوديتهايي بوده وامكان دارد به تمامي اقلام مالي مندرج در صورتهاي مالي تعميم داده نشده باشد.در هر حال گسترش فزاينده و پيچيدگي فعاليتهاي اقتصادي از يك سو و لزوم فراهم آوري اطلاعات دقيق و جامع از طريق سيستمهاي حسابداري از سوي ديگر به تدوين اصولي  و ابداع روشها و راه حلهاي نوين حسابداري و تسريع در دگرگوني شيوه هاي متعارف، انجاميده است اين روشها و راه حلهاي شتاب آميز پيشرفت دانش حسابداري كه انتشار گسترده كتابها و نشريات گوناگون حسابداري تسط پژوهشگران و مراجتع حرفه اي بازتاب آن است، ضرورت تدوين استانداردهاي جامع در زمينه نحوه برخورد منطقي و منظم با فعاليتهاي اقتصادي و روشهاي مثبت و گزارش رويدادهاي مالي را تشديد كرده است. حاصل چنين استانداردها همواره مي تواند به حفظ و بهبود ويژگي قابليت مقايسه و سودمندي اطلاعات و گزراشهاي مالي واحدهاي اقتصادي منجر گردد.

حسابداري يك سيستم پردازش اطلاعات است كه به منظور شناسايي اندازه گيري و طبقه بندي رويدادهاي مالي مؤثر بر سازمانها و واحدهاي تجاري و گزارش اينگونه رويدادها به تصميم طرحريزي شده است. زماني كه صحبت از سيستم مي گردد بايد اشاره شود كه حسابداري يك سيستم باز بوده كه با عوامل موجود در محيط خود مرتبط مي باشد از آنجايي كه محيط فعاليت  واحدهاي تجاري متغير است و تغيير در ساختارهاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي محيط باعث تغيير در نيازهاي اطلاعاتي استفاده كنندگان اطلاعات مالي مي شود حسابداري نيز در واكنش به اين تغييرات جهت تأمين نيازهاي مختلف استفاده كنندگان اطلاعات حسابداري ناگزير از تغيير مي باشد.

استفاده كنندگان اطلاعات به افرادي اطلاق مي گردد كه انتظار مي رود در مورد اطلاعات مالي گزارش شده داوري كنند و يا بر مبناي آن تصميماتي اتخاذ نمايند اما اطلاعات مالي توسط گروه هاي مختلف استفاده شده و براي مقاصد گوناگون بكار گرفته مي شود كه مهمترين استفاده كنندگان از صورتهاي  مالي دولت، سرمايه گذاران، مديران مؤسسات، كاركنان، مقامات مالياتي، بانكها، بستانكاران، بورس اوراق بهادار، تحليل گران مالي مي باشند.

براي تحقق هدفهاي حسابداري لازم است كه اطلاعات بسيار متنوعي در مورد واحد هاي تجاري با در نظر گرفتن شرايط اقتصادي و اجتماعي فراهم آيد و به صورت گزارشهاي مالي صحيح و مجزا و در عين حال مرتبط با يكديگر ارائه گردد تا افراد و مؤسسات ذيربط با مطالعه و بررسيهاي لازم بتوانند تصميمات لازم را اتخاذ نمايند يكي از مسائل مهم و قابل بحث كه امروزه در تنظيم صورتهاي مالي بايد مورد توجه قرار گيرد مسأله ارزش جاري در نشان دادن وضعيت مالي موسسه است . هندريكسون در كتاب  Accounting Theory در قسمت ارزيابي و مفاهيم مي گويد:

«چون ساختار حسابداري بهاي تمام شده نظر به رويدادهاي گذشته واحد تجاري دارد و از طرف ديگر سرمايه گذاران و اعتبار دهندگان تمايلشان بيشتر در اين است كه تصاويري واضح از آينده شركت مورد سرمايه گذاري داشته باشند، اين تصور قوت يافته است كه حسابداران آن گروه از اطلاعات تاريخي و جاري را بايد تقويم نمايند كه به سرمايه گذاران امكان پيش بيني بهتري را در مورد آينده شركت بدست دهد.»

مي توان اين گفته را به عبارت بالا افزود كه اعمال حسابداري بر اساس تجديد ارزيابي ها كه در نتيجه تورم بوجود مي آيد به استفاده كنندگان و كلاً به كساني كه در مؤسسه ذيحق هستند اين امكان را مي دهد كه ارزيابي واقع گرايانه تري از جريانات و گردش امور موسسه در آينده داشته باشند و اين اطلاعات بر طبق نظر انجمن حسابداران رسمي آمريكا(  AICPA) بايد براي بعضي از شركتها كه لزوم تجديد ارزشها را دارد به عنوان اطلاعات ضميمه آورده شود.

با افزايش مداو قيمتها، محدوديتهاي مربوط به صورتهاي مالي تاريخي روشن شده و حسابداران كم كم در عمليات خود هميشه لزوم اطلاعات ضميمه را احسس كردند و به اين امر اقدام نمودند كه امروزه در  اكثر موسسات تجاري و بازرگاني بزرگ و يا مهم به اين امر اقدام مي شود.

بيان موضوع تحقيق

تجديد  ارزيابي داراييهاي ثابت و بررسي قابليت كاربرد قانون مصوبه در اين مورد كه موضوع تحقيق را تشكيل مي دهد در قلمرو  حسابداري مديريت و حسابداري مالي قرار گرفته و علاوه بر تمركز بر دو شاخه حسابداري از حوزه هاي مختلف ديگر نظير اقتصاد مالي و اقتصاد كلان كمك مي گيرد.

تجديد ارزيابي داراييهاي ثابت به عنوان روش معمول حسابداري از تكنيكهاي خاص به روز درآوردن قيمتها بهره مي گيرد نظير استفاده از شاخصها و قيمت روز داراييها كه در هر صورت موضوع تورم و حوزه اقتصاد كلان نيز مورد مطالعه قرار مي گيرد. لذا مي توان نتيجه گرفت كه موضوع مورد تحقيق در قالب حسابداري مديريت، حسابداري مالي و اقتصاد كلان مطرح مي شود.

موضوع اصلي مورد تحقيق كه اشارت رفت ماده مصويبه فوق الذكر تشكيل مي دهد و بررسي هاي انجام شده در حوزه هاي مالياتي، سازمان بورس اوراق بهادار و شركتهاي مورد نظر در رابطه با نحوه اجراء ماده مذكور و اثرات آن بر روي گزارشهاي مالي شركتهايي است كه مي خواهند ازمنبع تجديد ارزيابي داراييها استفاده كرده و زيان انباشته خود را بپوشانند.اصل موضوع تحقيق از اينجا شروع مي گردد كه تعدادي از شركتها در طول سالهاي قبل به علت سوء مديريت و يا با توجه به سياستهاي دولت و يا به هر دليل ديگر زيانهاي سنگيني بر جاي گذاشته و صورتهاي مالي تهيه شده زيان انباشته قابل توجهي را نشان مي داد كه اين شركتها قادربه توزيع سود نبودند و براي بهترجلوه دادن وضعيت مالي شركتها تصويب ماده مذكور مورد نظر قرار گرفت.

اهميت موضوع تحقيق

موضوع تحقيق از نظر يافته هاي تحقيق و كاربرد آن در اجتماع و علوم داراي اهميت است و روي آن تكيه مي گردد.

1- ضرورت تجديد ارزيابي داراييها

نمايش اطلاعات صحيح و واقعي براي تصميم گيرندگان داخلي نظير مديران و تصميم گيرندگان خارجي نظير سرمايه گذاران و اعتبار دهندگان و در مواردي نظير فروش سهام و اعطاي اعتبار.

تحقيق در زمينه ضرورت تجديد ارزيابي داراييها و انجام تعذيلاتي در قوانين مالياتي، مي تواند راه گشاي مسيرجديد حسابداري مديريت و حسابداري مالي در ايران باشد.

2- قابليت كاربرد و نتايج اجراي قانون مذكور

تصويب قوانين در يك مقطع از زمان بنا به ضرورتهاي خاص صورت مي گيرد كه گاهاً تصويب كنندگان عموميت آن و مدت زمان لازم براي تعميم آن را ناديده مي گيرند لذا ضرورت تحقيق در زمينه قابليت كاربرد چنين قانوني و نتايج اجراي آن براي بازارهاي پولي و مالي اقتصاد صنعتي كشور بسيار ضروري به نظر مي رسد.

پس مي توان گفت كه موضوع حاضر از نظر ضروري جلوه دادن يك روش حسابداري براي تمام واحدهاي اقتصادي جهت ارائه موثر و واقعي اطلاعات و تصميم گيري صحيح اقتصادي از نظر هزينه، سود آوري، مدت برگشت سرمايه و نرخ بازده زمينه اي را شروع مي كند كه بكارگيري نتايج آن مي تواند در وضعيت بازارهاي پولي و مالي شديداً تذثير بگذارد و از طرف ديگر ارزيابي قوانين مصوبه در زمينه حسابداري و ميزان اثر بخشي مي تواند براي تصويب قوانين اصلاحي راهنما باشد.

فرضيه هاي تحقيق

فرضيه هايي كه در تحقيق حاضر مورد بررسي و آزمون قرار گرفته است عبارتند از:

1-4- تجديد ارزيابي داراييها

1- در زمان تورم صورتهاي مالي وضع واقعي مؤسسات را نشان نمي دهد.

2- تجديد ارزيابي داراييها(داراييهاي ثابت) در زمان تورم لازم و ضروري مي باشد.

3- تجديد ارزيابي داراييها اثرات قابل توجهي در صورتهاي مالي خواهد گذاشت.

4- تجديد ارزيابي سبب خواهد شد كه صورتهاي مالي وضع واقعي مؤسسه را نشان مي دهد.

5- ارائه وضع واقعي از طريق صورتهاي مالي،سرمايه گذاران را در امر سرمايه گذاري رهنمون خواهد شد.

6- تجديد ارزيابي داراييها با استفاده از نظرات كارشناسان رسمي نتايج بهتري نسبت به روش استفاده از شاخصها به دنبال خواهد داشت.

2-4- قانون مالياتي

قانون مصوبه در مورد ارزيابي داراييها، نارساييهايي را دارد كه بايد اصلاح گردد.

روش تحقيق

جمع آوري اطلاعات

جمع آوري اطلاعات تحقيق حاضر به علت ماهيت و فرضيه ها بيشتر از شركتهاي پذيرفته در بورس و شركتها ي تحت پوشش و سازمان بورس  اوراق بهادار و كارشناسان مالياتي و نشريات و پايان نامه ها و گزارشات و كتب موجود در اين زمينه به عمل آمده است.

چون بدون جلب موافقت مسؤولين شركتهاي ياد شده، استفاده از منابع مورد نظر مشكل و تا حدودي غير ممكن به نظر مي رسيد لذا با استفاده از روابط موجود و پس از جلب موافقت مديران قسمتهاي مربوطه اجازه داده شد كه با مديران مالي و روساي حسابداري و در برخي از موارد مدير عامل شركت تماس حاصل شده و اطلاعات لازم گرد آوري گردد.

در ضمن در برخي از موارد از بيانيه هاي 33، 89 هيأت تدوين استانداردهاي حسابداري آمريكا استفاده شده است و همچنين اقدام به جمع آوري اطلاعات از طريق پرسشنامه و مصاحبه نموده و در نهايت با استفاده از روشهاي آماري  فرضيه ها مورد ارزيابي قرار گرفته است و در اين راستا از دو روش زير نيز كمك گرفته شده است.

1- روش قياسي: از اين روش در طرح مباني نظي و كاربرد نظريه هاي تئوريك همراه با مقايسه اين نظريات و تطبيق آنها با واقعيات موجود استفاده مي شود. ارائه استدلالات منطقي لازم در جهت اثبات فرضيه تحقيق و ارائه راه حلهاي موجود از طريق نتايج بدست آمده از استدلالات ارائه شده از جمله عملياتي است كه در اين روش انجام خواهد شد.

2- روش استقرايي: در تحقيق حاضر، شناساسس روشهاي مورد استفاده فعلي در ثبت، اندازه گيري، گزارشگري مالي، تجزيه و تحليل آنها از طريق روش استقرايي صورت خواهد گرفت. پس از شناساسس روشهاي مورد عمل، با استنتاجات حاصل از روش قياسي رويه هاي موجود مورد نقد و بررسي قرار گرفته و همچنين با توجه به شناخت واقعيتهاي موجود، امكان اجراي نظريه هاي تئوريك، نتايج حاصل از اين نظريه ها و استدلالات در عمل مورد بررسي قرار مي گيرد تا از اين طريق بهترين روش عمل در صورت وجود با در نظر گرفتن تمام جوانب امر ارائه گردد.

مزايا

1- ماده 143 مكرر انجام ارزيابي مجدد را تنها براي يك بار مجاز دانسته است. بنابراين هيچ شركتي نمي تواند بيش از يك مرتبه اقدام به تجديد ارزيابي داراييهاي خود بنمايد ونسبت به استهلاك زيان سنواتي از اين طريق اقدام كند.

2- تجديد ارزيابي دراييها فقط تا سقف زيان سنواتي مندرج در صورتهاي مالي مصوب مجمع عمومي صلاحيتدار، از معافيت مالياتي بر خوردار است و چنانچه ارزش داراييهايي كه مورد ارزيابي واقع گرديده اند بيش از سقف زيان سنواتي مذكور باشد اين تفاوت جزء درآمد مشمول ماليات شركت منظور خواهدشد و به آن مأخذ مشمول پرداخت ماليات مي باشد. لذا شركتهاي موضوع اين ماده فقط ملزم خواهند بود كه نسبت به تجديد ارزيابي آن قسمت از داراييها اقدام و سپس ثبت در سوابق مالي نمايند كه اين خواسته را تأمين نمايد.

3- بر اساس بند 3دستورالعمل اجرايي شركتهايي كه نسبت به اين موضوع اقدام مي نمايند پس ازاتمام عمليات ارزشگذاري و تعيين ارزش جديد دارايي ها و ارائه گزارش اين امر، بايستي با رعايت آئين نامه اجرايي موضوع تبصره 1 ماده 95 قانون مالياتهاي مستقيم ( آئين نامه نحوه تحرير و تنظيم و نگهداري دفاتر قانوني) نسبت به ثبت رويدادهاي مالي مذكور در مهلت هاي مقرر در آئين نامه ياد شده اقدام نمايد بنابراين بند 3 مذكور موعد زماني مقرر را براي ثبت و گزارشگري نسبت به تجديد ارزيابي داراييها مهين و مدون نموده است. ( مقررات مربوط به تأخير ثبت در دفاتر)

معايب

1- معافيت مذكور در ماده 143 الحاقي فقط شامل حال شركتهايي خواهد بود كه در سازمان بورس اوراق بهادار پذيرفته شوند و طبق قوانين و ضوابط پذيرش در بورس از طرف سازمان بورس اوراق بهادار فقط شركتهايي كه به صورت «سهام عام» هستند مي توانند در بورس پذيرفته شوند. بنابراين با صرف نظر از ساير شرايط اين موضوع فقط در مورد شركتهاي سهامي عام قابل تسري خواهد بود و چنانچه شركتهايي كه بيش از  50 % از سهام آنها به طور مستقيم يا با واسطه متعلق به دولت و بخش دولتي است ولي از نظر شكل حقوقي به صورتي غير از سهام عام باشد و بخواهند از اين موضوع استفاده نمايند بايستي در اولين قدم اقدام به  تغيير شكل حقوقي بنمايند و به سهامي عام تبديل گردند كه خود اين امر نيازمند انجام مراحلي خواهد بود كه در تمام عمل و اجراء مستلزم صرف وقت بسيار زياد خواهد بود.

2- بند 1 دستورالعمل اجرايي، آن مقدار از زيان سنواتي را قابل استهلاك از محل تجديد ارزيابي دانسته است كه در قالب اساسنامه و طبق مقررات مربوطه باشد يعني اينكه در اساسنامه شركت بايستي نسبت به زيان سنواتي و نيز چگونگي استهلاك آن تصميم گيري شده باشد و حال آنكه در اكثر اساسنامه هاي شركتها نسبت به اين موضوع بحثي نشده است و چگونگي استهلاك آن معين نگرديده است بنابراين به عنوان يك قانون و دستور العمل متحد الشكل براي تمامي شركتهاي موضوع اين ماده قابل تسري نخواهد بود.

3- از ديدگاه مالياتي زيان سنواتي دو قسم اس: يكي زيان ابرازي، يعني زياني كه توسط مؤدي مالياتي و اظهار نامه هاي مالياتي بيان مي گردد و ديگر زياني كه مورد قبول و تأييد حوزة مالياتي و مأمورين تشخيص مربوطه واقع گرديد است كه اين مبلغ معمولاً با زيان ابرازي متفاوت است، زيرا اغلب مبالغي از اقلام تشكيل دهنده زيان ابرازي توسط مأمورين تشخيص ماليات، به لحاظ قوانين مالياتي. مورد قبول واقع نمي گردد و از زيان ابرازي كسر مي گردند. لذا بحث اصلي به لحاظ قوانين مالياتي اين است كه منظور از مانده زيان سنواتي براي مستهلك شدن و بعضاً تجديد ارزيابي داراييهاي شركتها، كدام يك از زيانهاي سنواتي خواهد بود كه تاكنون اين موضوع براي حوزه هاي مالياتي روشن نگرديده است (برخي زيان ابرازي را ملاك مي دانند و برخي ديگر زيان قبول شده توسط حوزه مالياتي را)

4- بزرگترين نقطه ضعف كه اين ماده الحاقي و دستورالعمل اجرايي آن دارد اين است، كه در بند 4 دستورالعمل اجرايي تصريح گرديده اس كه شركتها براي حصول اطمينان از پذيرش در بورس، بايستي به سازمان بورس اوراق بهادار مراجعه نمايند و نسبت به اين موضوع اقدام نمايند. براي اين كار و به هنگام مراجعه شركتها به قسمت پذيرش بورس ابتدا بايستي براي ارائه مدارك و سوابق مالي به كارشناسان آن سازمان وقت تعيين شود تا بعد از آن كارشناسان مربوطه مدارك و سوابق ارائه شده را بررسي نمايند و با انجام كارهاي كارشناسي در صورتها و سوابق مالي شركت و نيز روند سود دهي آن و همچنين بررسي ساير شرايط لازم، نسبت به امكان پذيرش و عدم پذيرش آنها اعلام نظر نمايند. با انجام تحقيقات لازم در سازمان بورس اوراق بهادار و نيز برخي شركتهاي متقاضي براي پذيرش در سازمان بورس، تعيين شده است كه اين امر به شدت زمان بر خواهد بود و شركتها بايستي مدتها مديد در انتظار باشند تا كارشناسان مربوطه رسيدگيهاي خود را انجام دهند و آنگاه اظهار نظر نمايند.

5- با فرض انجام تمامي مراحل لازم و تعيين شده در دستورالعمل اجرايي و به هنگام ارزشگذاري و تجديد ارزيابي داراييها، به صراحت تعيين نشده است كه منبع و ملاك ارزيابيها چه شخص يا اركاني باشد و اين موضوع مبهم است كه آيا تجديد ارزيابيها بايستي توسط افراد و كارشناسان رسمي دادگستري انجام گيرد يا شخص يا ارگاني ديگر؟ زيرا ارزشگزاري بر روي داراييهاي مختلف از ديد افراد و سازمانهاي مختلف كاملاً متفاوت خواهد بود كه نتايج گوناگوني را سبب خواهد شد.

بيماري آسم

مقاله درباره آسم به همراه تصوير

بخشي از متن:

آسم چيست؟

آسم بيماري شايعي است كه ازهر 10 كودك يك نفر و از هر 20 بزرگسال يك نفر را مبتلا مي كند. بسياري چنين مي انديشند كه آسم بيماري است كه از دوران طفوليت شروع مي شود اما ممكن است آسم در هر سني بروز كند. همچنين ممكن است در سال هاي نوجواني بهتر شود و يا كاملا از بين برود ،اما نزديك به 50% كودكان مبتلا به آسم هنوز در بزرگسالي نيز مشكلاتي خواهند داشت. ممكن است آسم در افراد يك خانواده ديده شود. اما بستگان اغلب بيماران ، مبتلا به آسم نيستند .آسم علاج قطعي ندارد اما قابل كنترل است . به طوري كه مي توان از بروز حمله هاي آسمي پيشگيري كرد. اكثر افراد مبتلا به آسم با درمان مناسب و منظم بدون غيبت از مدرسه يا كار مي توانند به زندگي طبيعي خود ادامه دهند و حتي از ورزش و شركت در ديگر تفريحات لذت ببرند.

كار ريه ها چيست؟

براي دانستن اين كه آسم چيست بايد بدانيم كه كار ريه ها چيست ؟  در حين انجام عمل دم ، ريه ها اكسيژن موجود در هوا را مي گيرند و وارد خون مي كنند. سپس خون با جريان خود اكسيژن را به بخش هاي مختلف بدن مي رساند.در عين حال خون دي اكسيد كرين را جمع مي كند و به ريه ها برمي گرداند و اين دي اكسيد كربن همراه هواي بازدمي از ريه ها خارج مي شود. هوا از طريق يك سري لوله ها شاخه اي به ريه وارد و از آن خارج مي شود كه به اين لوله ها ((‌لوله هاي برونشي )) گفته مي شود.

درآسم چه اتفاقي مي افتد؟

لوله هاي برونشي بيماران مبتلا به آسم منقبض مي شود. از آنجايي كه انجام عمل دم و بازدم از ميان اين لوله هاي باريك مشكل مي باشد، بيماران مبتلا به آسم دچار علائم تنگي نفس ، خس خس سينه و احساس فشار در قفسه سينه مي شوند . به علاوه در اين افراد خلط چسبناك هم توليد مي گردد كه با سرفه بالا مي آييد و يا در فرد احساس گرفتگي سينه ايجاد مي كند.

علت آسم چيست؟

با وجود انجام تحقيقات وسيع علت آسم هنوز ناشناخته مي باشد.

چه عواملي آسم را تشديد ميكند؟

در اكثر مواقع شدت بيماري آسم دليل واضحي ندارد اما اغلب برخي چيزها باعث وخامت آسم مي شوند :

سرما خوردگي  معمولي يا آنفلونزا آسم را بدتر مي كند. كه ممكن است 6 هفته به طول بيانجامد مگر آن كه درمان مناسب انجام گيرد.

حملات آسمي اغلب در اثر آلرژي ايجاد مي شود. چيزهايي كه معمولا افراد مبتلا به آسم به آنها حساسيت دارند غبارتند از : گرده گياهان ، گرد و غبار خانه  و پشم حيوانات. از هر 50 فرد آسمي يك نفر به آسپرين حساسيت دارد.

ورزش خصوصا در هواي سرد ممكن است موجب بروز حملات آسمي شود اما با درمان صحيح  به خوبي مي توان آسم ناشي از ورزش را  كنترل كرد. در مجموع از آنجائئ كه ورزش و نرمش براي افراد مبتلا به آسم مفيد است اين افراد نبايد از انجام آنها بپرهيزند.

محرك هايي از قبيل دود دخانيات ،‌دود غليظ و هواي پر غبار اغلب منجر به حملات آسمي مي شود . در برخي از افراد مبتلا به آسم تحريكات رواني ( خشم ، اضطراب و حتي خوشحالي زياد‌) مي تواند موجب بروز حمله شود. اين كه بعضي مردم مي گويند

( اعصاب خراب ) باعث آسم مي شود، صحت ندارد. مصرف اغلب قرص ها و داروها براي افراد مبتلا به آسم بي خطر است . با اين وجود ، در صورت ابتلاي بيمار به فشار خون بالا و يا بيماري  قلبي ممكن است برخي داروها ايجاد عوارض كنند كه در اين صورت از داروهاي جايگزين استفاده مي شود . در صورت ترديد ،‌ بيمار بايد با پزشك خود مشورت كند و همچنين نبايد بدون در نظر گرفتن توصيه هاي پزشك خود مشورت كند و همچنين نبايد بدون در نظر گرفتن توصيه هاي پزشكي و به طور ناگهاني مصرف داروهاي خود را قطع كند.

چه درمانهايي براي آسم وجود دارد؟

آسم علاج واقعي ندارد اما بيشتر افراد مبتلا به آسم با درمان صحيح ،‌كاملا به زندگي عادي خود ادامه مي دهند. درمان هاي بسياري براي آسم در دسترس است كه معمولا به صورت اسپري و گاه به صورت قرص مصرف مي شود. برخي از درمان ها به منظور بهبود سريع در موارد حاد آسم بكار مي رود ولي ديگر درمان ها را بايد براي تاثير بهتر آنها به صورت منظم استفاده كرد (‌اين درمان ها را پيشگيرنده ها مي نامند ). بيمار بايد در مورد درمان با پزشك خود مشورت كند و براي اين كه داروها حداكثر تاثير را داشته باشند مطمئن شود كه چگونگي مصرف داروها را مي داند،اگر چه نفس تنگي و خس خس وجود نداشته باشد.

چه مواقعي درمانهاي شديد تر لزوم پيدا ميكند؟

دانستن مواقعي كه علائم آسم در تشخيص تشديد يافته و يا احتياج به درمان شديدتر دارد مهم است . آسم اغلب در شب بدتر مي شود و يكي از علائمي كه نشان دهنده نياز بيمار به درمان بيشتر مي باشد بيداز از خواب در شب يا صبح رود در اثر خس خس سينه يا تنگي نفس است .معمولا كودكان مبتلا به آسم شب ها به علت سرفه از خواب بيدار مي شوند و اين را مي توان نشانه اي براي نياز به درمان بيشتر تلقي كرد . در صورتي كه بيمار در طول روز خس خس بيشتري داشته باشد به طوري كه مجبور شود از اسپري هاي خود به دفعات بيشتر از معمول استفاده كند ،‌بايد به پزشك خود مراجعه كند.

در باره آسم چه مي دانيد؟

آسم از جمله بيماريهاي شايع غير واگير است كه براي تمام سنين از شيرخوارگي تا دوران كهولت مشكلات زيادي فراهم مي كند آسم يك بيماري جدي ومزمن ريه است كه غالباً با التهاب مجاري هوايي همراه است وممكن است سبب مشكلات تنفسي شود0 مزمن به اين معنا است كه بيماري هميشه وجود دارد حتي زماني كه بيمار احساس ناخوشي ندارد در صورت تحريك مجاري هوايي در فرد مبتلا به آسم ، علائم خس خس ، سرفه ،تنگي نفس و فشردگي قفسه سينه عدم تحمل ورزش ظاهر مي شود وتنفس طبيعي وراحت براي بيمار دشوار مي گردد

علائم آسم عود كننده هستند و ممكن است از چند دقيقه تا چند روز طول بكشند حملات آسم ممكنست خفيف يا شديد وگاه كشنده باشند ودر حملات شديد مراقبتهاي پزشكي لازم است اين بيماري مي تواند در هر سني بروز كند علت دقيق واصلي آسم هنوز نامشخص است ولي آنچه تاكنون روش شده نشان مي دهد كه برخي از افراد بويژه شيرخوران كه سابقه مثبت آلرژي (حساسيت ) در خانواده دارند زماني كه در معرض دود سيگار گرده گياهان وقارچ ها يا حيوانات خانگي هيره ها وسوسك ها قرار مي گيرند شانس زيادتري براي ابتلا به آسم پيدا
مي كنند.

آيا آسم قابل پيشگيري است ،حملات آسم قابل پيشگيري است هر بيمار بايد از عوامل محرك ومزاحمي كه سبب التهاب مجاري هوايي وبدتر شدن بيماري آسم مي شوند اجتناب كند

تا كنون راه حلي براي ريشه كن كردن آسم پيدا نشده است ولي اين بيماري را مي توان به شكلي درمان وكنترل كرد زندگي با آسم در بيشتر موارد بدون درد سر است آسم چگونه كنترل مي شود ؟ آسم يك بيماري مزمن است معمولاً بيمار نياز به مراقبت پزشكي پيوسته و منظم دارد بيماران مبتلا به آسم متوسط تا شديد مي توانند با استفاده از داروهاي طويل الاثر كه توسط پزشك توصيه مي شود بطور روزانه التهاب مجاري هوايي خود را كنترل كنند وبه اين وسيله علائم وحملات بيماري را پيشگيري نمايند در صورت ظهور علائم داروهاي سريع الاثر (مانند داروهاي استنشاقي ) براي تسكين آنها بكار ميرود0
در پايان به نكاتي چند جهت پيشگيري از حملات آسم اشاره مي كنيم:

نكاتي جهت پيشگيري از حملات آسم :

1- از حضور در خانه اي كه حيوان حساسيت زا دارند اجتناب كنيد

2- حيوانات دست آموز را از خانه بيرون ببريد

3- از بكار بردن بالش يا تشك حاوي پر پشم وكرك اجتناب كنيد

4- بالشها وتشك ها را در پوششهايي پلاستيكي وغير قابل نفوذ بپيچيد

5- كليه ملحفه ها را هفته اي يكبار در آب داغ (55 درجه سانتيگراد ( بشوييد

6- در صورت امكان از قالي بعنوان كف پوش استفاده نكنيد

7- در فصول گروه افشاني پنجره ها را بسته نگه داريد

8- در صورت ابتلا به آسم به هيچ وجه سيگار نكشيد واجازه سيگار كشيدن در خانه را به هيچ كس ندهيد

9-تغذيه انحصاري شيرخواران با شيرمادر تا 6 ماهگي يكي از مهمترين راههاي پيشگيري از وقوع آسم و ساير حساسيتها در كودكاني است كه سابقه چنين بيماريهايي را در خانواده خودشان دارند

بيمارى آسم در واقع نوعى افزايش پاسخ راه هاى هوايى به محرك هاى مختلف است. در واقع افزايش تحريك پذيرى و حساسيت مجارى هوايى به محرك هاى داخلى و خارجى سبب ايجاد التهاب در راه هاى هوايى مى شود كه به صورت انقباض و تنگى گسترده مجارى هوايى تظاهر مى كند و در اين حالت است كه بيمار به دليل تنگى شديد راه هاى هوايى دچار تنگى نفس و سرفه مى شود.

بررسي بيماري هاي دستگاه گوارش

بررسي بيماريهاي دستكاه گوارش

مري و بيماري هاي آن

اين محصول با فونت نازنين سايز 14 تنظيم شده است، شما ميتوانيد بدلخواه تغيير دهيد.

بخشي از متن:

مري و بيماري هاي آن

دستگاه گوارش (GI) از دهان شروع مي شود كه مري بعد از آن قرار گرفته است. مري ارتباط دهنده دهان و معده است، كه معده اولين جاي هضم غذا است. لذا كار آن انتقال غذا از دهان به معده است.

مري به 2طريق انجام وظيفه مي كند 1- Passiv (غيرفعال) ¬ كه با استفاده از نيروي ثقل انجام مي شود. 2- active (فعال) ¬ در شرايط غيرايستاده (مثل خوابيدن)- در بعضي از شرايط اين وظيفه active مري بيشتر مشاهده مي شود و آن در شرايط استفراغ است كه به هر صورت محتويات GI بايد خارج شود و به بيرون هدايت گردد. لذا مري يك عضو passive نيست بلكه active است.

مري از محاذاتC7 شروع شده سپس از مرياستن خلفي عبور كرده و در محل هياتوس ديافراگماتيك در محاذات T₁₀ وارد شكم شده و به معده وصل مي شود. پس از لحاظ practical و عملكردي مري طولي حدودcm40 را اشغال كرده كه25cm آن فقط مربوط به مري است و15cm بقيه فاصله اي است كه از دندان ثنايا يا داخل دهان تا شروع مري است. نكته عملي اين مطلب آن است كه زماني كه مي خواهيم براي مريض (Nace gastric tube) Ng Tube بگذاريم بايد لوله را از دهان و مري عبور دهيم تا در معده قرار گيرد كه بايد 2 سانتي متر پايين تر از انتهاي مري قرار گيرد كه بايد سر مريض را Hyper extent كنيم و سپس از دندان ثناياي تحتاني تا2cm زير زائده زايفوئيد فاصله را حساب كنيم اين طولي است كه مي توان Ng Tube مؤثر گذاشت. چنان چه اين طول كوتاه تر از اين باشد لوله داخل مري،‌و اگر بزرگتر باشد در قسمت هاي تحتاني تر معده كه محل ذخيره نيست قرار مي گيرد در حالي كه هدف از NgT وصل كردن خارج معده به محل ذخيره معده است (ان شاء الله وقتي وارد بخش شديد اين مطلب را بهتر درك خواهيد كرد).

مري در طول مسير خود در مجاورت با عناصر فوق العاده مهم قرار مي گيرد. در جلوي آن ناي قرار گرفته، مري در ميانه هاي مسير خود در محاذات قلب و دهليز قلب، سپس بعد از عبور از دهليز در كنار برونكوس چپ قرار مي گيرد و سپس وارد شكم مي شود. لذا كليه مشكلاتي كه در اين مسير ايجاد مي شود روي آناتومي مري تأثير گذاشته. مثلاً بزرگي دهليز يا قوس آئورت مري طبيعي بافتي مثل پوست دارد منتها لايه هاي سطحي ديگر شاخي نيست (non cornified squamous call) سطح مري توسط مخاط squamous پوشيده شده كه يك لايه ژرميناتيو (زايا) در Base آن قرار مي گيرد كه 15-10% كل ضخامت مخاط را تشكيل مي دهد و به درون لايه non cornified نفوذ كرده و پيت ها را به وجود مي آورد. به تدريج اين سلول هاي زايا سلول هاي سطحي را به وجود مي آورد و بافت مري را از صدمات ناشي از عبور غذا يا حرارت يا تغييرات ناگهاني PH حفظ مي كند. لذا اين لايه زايا به سرعت تكثير پيدا كرده و هر 3 روز يكبار سلول هاي سطحي مري ريزش پيدا كرده و با سلول هاي جديد جايگزين مي شود تا مري صدمه نبيند و به همين دليل turn over بالاي مري احتمالcancer هم وجود دارد. لذا هر عاملي كه اين turn over را زياد كند مثل غذاهاي داغ و بعضي مواد سمي مثل قارچ ها بافت را مستعد concer مي كند. در زير لايه زايا lamina propia قرار گرفته كه شامل سلول هاي لنفوسيت و گاهاً ائوزينوفيل است. اما هرگز نوتروفيل در اين لايه نيست و سيستم لنفاتيك هم در اين لايه وجود ندارد لذا اگر concer در اين بافت ايجاد شود و به زير ناحيه L.P گسترش پيدا نكند (يعني محدود به اپي تليوم سطحي وL.P باشد) چون لنف در اين ناحيه نيست به آن carcinoma insitue مي‌گوييم. اما بعداً خواهيد ديد كه به لحاظ وضعيت آناتوميك و خصوصيات بافت مري c.i به ندرت ديده مي شود.

مري به دليل مجاورت با يكسري عناصر تشريحي مهم دو طرف آن توسط 2 اسنفگتر محافظت مي شود:

1- (UES) upper esophageal sphenter 2- (LES) lower esophageal sphengter

همانطور كه ديديد كنار مري ناي قرار گرفته لذا بايد محتوياتي كه قرار است از دهان وارد مري شود به ناي نريزد و از طرفي محتويات داخل معده و مري هم به داخل ناي نريزد و منجر به آسپيراسيون شود ك اين كار را اين دو اسنفگتر انجام مي دهند.

USE 1- inferior constricter muscle 2- cricopharyngeal muscle

UES در شرايط استراحت (وقتي غذا نمي خوريم) به صورت انقباضي هستند. لذا مري كه در وضعيت تغذيه به شكل استوانه نامنظم درمي آيد در فاز استراحت اين دو عضله منقبض شده و لذا دهانه فوقاني مري به شكل slit يا شكاف درمي آيد.

بنابراين باعث مي شود در شرايط fast محتوياتي كه از مري مي آيد به اين سد بالا يا شكاف برخورد كند و به ريه سرازير نشود و منجر به آسپيراسيون نگردد.

لايه هاي مري از داخل به خارج؛ مخاط¬ زير مخاط¬ عضلات حلقوي(circular): ايجاد پريستاليسم- آنچه كه باعث پيش روي غذا در مري و رسيدن آن به معده- عضلات طولي (longitudinal): كوتاه شدن طول مري در حالت انقباض اين عضلات و عبور غذا به معده.

سيستم عصبي مري: براي ايجاد حركات دودي مري كه از واگ هم شاخه چپ و هم راست آن در مري 2 شبكه عصبي را ايجاد مي كند.

1- ميانتريك: بين عضلات طولي و حلقوي مري 2- مايسنر يا زيرمخاطي

اين سيستم عصب رساني باعث انجام حركات دودري مري به صورت حلقوي و كوتاه و بلند شدن طول مري غذا بدون هيچ مشكلي در مري هدايت شود. همه شما وقتي غذا مي‌خوريد اگر اين عملكرد آناتوميك و فيزيولوژيك به طور طبيعي اتفاق بيفتد بدون هيچ احساس ناراحتي بايد غذا به پايين هدايت شود. اين غذا خوردن بستگي به سرعت ندارد و با هر سرعتي مي توانيد غذا بخوريد فقط بايد خوب جويده شود تا در مري پايين برود. قطر مري در قسمت قداحي- خلقي¬ 20mm و در قسمت عرضي 4cm موقع خوردن غذا گشاد مي شود تا محتويات خود را منتقل كند و تا زماني كه اين قطر مري (هم قدامي خلفي و هم قطر عرضي) به ¯13 ميلي متر كوچك نشود شما هيچ احساسي در اشكال انتقال غذا نخواهيد داشت كه به اين حالت reserve الاي مري مي گويند. بنابراين به تدريج كه اين مري كوچك مي شود و قطر آن به 13mm مي رسد شما به اشكال در انتقال غذا پي خواهيد برد. اين رزرو بالاي مري و عدم اطلاع رساني به ما در مواقع تنگي مري باعث مي شود كانسر مري هيچ وقت در فاز insitue به ما مراجعه نكند. لذا كانسر فرصت پيدا مي كند كه رشد كند تا قطر مري به حد critical خود يعني 13mm برسد و آن وقت اين تنگي را احساس كنيم.    

پايان نامه نقش توان راكتيو در شبكه هاي انتقال و فوق توزيع

پايان نامه نقش توان راكتيو در شبكه هاي انتقال و فوق توزيع

اين پايان نامه با فونت نازنين سايز 14 تنظيم شده است، شما ميتوانيد بدلخواه تغيير دهيد.

فصل اول : جبران بار

فصل دوم : وسايل توليد قدرت راكتيو

فصل سوم : خازن هاي سري

فصل چهارم : جبران كننده هاي دوار

فصل پنجم : ترجمه مقاله انگليسي

بخشي از متن :

چكيده:

در اين پروژه در مورد نقش توان راكتيو در شبكه هاي انتقال و فوق توزيع بحث شده است و شامل 5 فصل مي باشد كه در فصل اول در مورد جبران بار و بارهايي كه به جبران سازي نياز دارند و اهداف جبران بار و جبران كننده هاي اكتيو و پاسيو و از انواع اصلي جبران كننده ها و جبران كننده هاي استاتيك بحث شده است و در فصل دوم در مورد وسايل توليد قدرت راكتيو بحث گرديده و درمورد خازنها و ساختمان آنها و آزمايش هاي انجام شده روي آنها بحث گرديده است و  در فصل سوم در مورد خازنهاي سري و كاربرد آنها در مدارهاي فوق توزيع و ظرفيت نامي آنها اشاره شده است و در فصل چهارم در مورد جبران كننده هاي دوار شامل ژنراتورها و كندانسورها و موتورهاي سنكرون صحبت شده است و در فصل پنجم  ترجمه متن انگليسي كه از سايتهاي اينترنتي در مورد خازنهاي سري مي باشد كه در مورد UPFC مي باشد.

فصل اول:

جبران بار

مقدمه

توان راكتيو يكي از مهمترين عواملي است كه در طراحي و بهره برداري از سيستم هاي قدرت AC منظور مي گردد علاوه بر بارها اغلب عناصر يك شبكه مصرف كننده توان راكتيو هستند بنابراين بايد توان راكتيو در بعضي نقاط سيستم توليد و سپس به محل‌هاي موردنياز منتقل شود.

در فرمول شماره (1-1) ملاحظه مي گردد

قدرت راكتيو انتقالي يك خط انتقال به اختلاف ولتاژ ابتدا و انتها خط بستگي دارد همچنين با افزايش دامنه ولتاژ شين ابتدائي قدرت راكتيو جدا شده از شين افزايش مي‌يابد و در فرمول شماره (2-1) مشاهده مي گردد كه قدرت راكتيو توليد شده توسط ژنراتور به تحريك آن بستگي داشته و با تغيير نيروي محركه ژنراتور مي توان ميزان قدرت راكتيو توليدي و يا مصرفي آن را تنظيم نمود در يك سيستم به هم پيوسته نيز با انجام پخش بار در وضعيت هاي مختلف مي‌توان ديد كه تزريق قدرت راكتيو با يك شين ولتاژ همه شين ها  را بالا مي برد و بيش از همه روي ولتاژ همه شين تأثير مي گذارد. ليكن تأثير زيادي بر زاويه ولتاژ شين ها و فركانس سيستم ندارد بنابراين قدرت راكتيو و ولتاژ در يك كانال كنترل مي شود كه آنرا كانال QV قدرت راكتيو- ولتاژ يا مگادار- ولتاژ مي گويند در عمل تمام تجهيزات يك سيستم قدرت براي ولتاژ مشخص ولتاژ نامي طراحي مي شوند اگر ولتاژ از مقدار نامي خود منحرف شود ممكن است باعث صدمه رساندن به تجهيزات سيستم يا كاهش عمر آنها گردد براي مثال گشتاور يك موتور القايئ يك موتور با توان دوم و ولتاژ ترمينالهاي آن متناسب است و يا شارنوري كه لامپ مستقيماً با ولتاژ آن تغيير مي نمايد بنابراين تثبيت ولتاژ نقاط سيستم از لحاظ اقتصادي عملي نمي باشد از طرف ديگر كنترل ولتاژ در حد كنترل فركانس ضرورت نداشته و در بسياري از سيستم ها خطاي ولتاژ در محدوده 5% تنظيم مي شود. توان راكتيو مصرفي بارها در ساعات مختلف در حال تغيير است لذا ولتاژ و توان راكتيو بايد دائماً كنترل شوند در ساعات پربار بارها قدرت راكتيو بيشتري مصرف مي كنند و نياز به توليد قدرت راكتيو زيادي در شبكه مي باشد اگر قدرت راكتيو موردنياز تأمين نشود اجباراً ولتاژ نقاط مختلف كاهش يافته و ممكن است از محدوده مجاز خارج شود. نيروگاه هاي داراي سيستم كنترل ولتاژ هستند كه كاهش ولتاژ را حس كرده  فرمان كنترل لازم را براي بالا بردن تحريك ژنراتور و درنتيجه افزايش ولتاژ ژنراتور تا سطح ولتاژ نامي صادر مي كند با بالا بردن تحريك (حالت كار فوق تحريك) قدرت  راكتيو توسط ژنراتورها توليد مي شود ليكن قدرت راكتيو توليدي ژنراتورها به خاطر مسائل حرارتي سيم پيچ ها محدود بوده و ژنراتورها به تنهايي نمي تواند در ساعات پربار تمام قدرت راكتيو موردنياز سيستم را تأمين كنند بنابراين در اين ساعات به وسايل نياز است كه بتواند در اين ساعات قدرت راكتيو اضافي سيستم را مصرف نمايند نياز مي باشد. وسائلي را كه براي كنترل توان راكتيو و ولتاژ بكار مي روند «جبران كننده» مي ناميم.

همانطوري كه ملاحظه مي شود توازن قدرت راكتيو در سيستم تضميني بر ثابت بودن ولتاژ و كنترل قدرت راكتيو به منزله كنترل ولتاژ مي باشد.

به طور كلي كنترل قدرت راكتيو ولتاژ از سه روش اصلي زير انجام مي گيرد.

1- با تزريق قدرت راكتيو  سيستم توسط جبران كننده هائي كه به صورت موازي متصل مي شوند مانند خازن- راكتيو كندانسور كردن و جبران كننده هاي استاتيك

2- با جابجا كردن قدرت راكتيو  در سيستم توسط ترانسفورماتورهاي متغير ازقبيل پي و تقويت كننده ها

3- از طريق كم كردن راكتانس القائي خطوط انتقال با نصب خازن سري

خازنها و راكتورهاي نشت و خازنهاي سري جبرانسازي غير فعال را فراهم مي آورند اين وسايل با به طور دائم به سيستم انتقال و توزيع وصل مي شوند يا كليد زني مي شوند كه با تغيير دادن مشخصه هاي شبكه به كنترل ولتاژ شبكه كمك مي كنند.

كندانسورهاي سنكرون و SVC ها جبرانسازي فعال را تأمين مي كنند  توان راكتيو توليد شده يا جذب شده به وسيله آنها به طور خودكار تنظيم مي شود به گونه اي كه ولتاژ شينهاي متصل با آنها حفظ شود به همراه واحدهاي توليد اين وسايل ولتاژ را در نقاط مشخصي از سيستم تثبيت مي كنند ولتاژ در محلهائي ديگر سيستم باتوجه به توانهاي انتقالي حقيقي و راكتيو از عناصر گوناگون دارد ازجمله وسايل جبرانسازي غيرفعال تعيين مي شود.

خطوط هوائي بسته به جريان بار توان راكتيو را جذب يا تغذيه مي كنند در بارهاي كمتر از بار طبيعي (امپدانس ضربه اي) خطوط توان راكتيو خالص توليد مي كنند و در بارهاي بيشتر از بار طبيعي خطوط توان راكتيو جذب مي نمايند كابلهاي زيرزميني به علت ظرفيت بالاي خازني، داراي بارهاي طبيعت بالا هستند اين كابلها هميشه زير بار طبيعي خود بارگذاري مي شوند و بنابراين در تمام حالتهاي كاري توان راكتيو جذب مي كنند ترانسفورمرها بي توجه به بارگذاري هميشه توان راكتيو جذب مي كنند در بي باري تأثير راكتانس مغناطيس كننده شنت غالب است و در بار كامل تأثير اندوكتانس نشتي سري اثر غالب را دارد بارها معمولاً توان راكتيو جذب مي كنند يك شين نوعي بار كه از يك سيستم قدرت تغذيه مي شود از تعداد زيادي وسايل تشكيل شده كه بسته به روز فصل و وضع آب و هوايي تركيب وسايل متغير است معمولاً مصرف كننده هاي صنعتي علاوه بر توان حقيقي به دليل توان راكتيو نيز بايد هزينه بپردازند اين موضوع آنها را به اصلاح ضريب توان با استفاده از خازنها شنت ترغيب مي كند معمولاً جهت تغذيه يا جذب توان راكتيو و در نتيجه كنترل تعادل توان راكتيو به نحوه مطلوب وسايل جبرانگر اضافه
 مي شود.

1- جبران بار

1-1- اهداف درجبران بار:

جبران بارعبارتست از مديريت توان راكتيو كه به منظور بهبود بخشيدن به كيفيت تغذيه در سيستم هاي قدرت متناوب انجام مي گيرد.اصطلاح جبران بار در جايي استعمال مي شود كه مديريت توان راكتيو براي يك بار تنها (يا گروهي از بارها ) انجام مي گيرد و وسيله جبران كننده معمولا در محلي كه در تملك مصرف كننده قرار دارد , در نزديك بار نصب مي شود. پاره اي از اهداف و روشهاي به كار گرفته شده در جبران بار با آنچه كه در جبران شبكه هاي وسيع تغذيه (جبران انتقال) مورد نظر است , به طور قا بل ملاحظه اي تفاوت دارد. در جبران بار اهداف اصلي سه گانه زير مورد نظر است.

1-اصلاح ضريب توان

2- بهبود تنظيم ولتاژ

3- متعادل كردن بار

خاطر نشان مي كنيم كه اصلاح ضريب توان ومتعادل كردن بار حتي درمواقعي كه ولتاژ تغذيه فوق العاده((محكم)) است (يعني ثابت و مستقل از بار است ) مطلوب خواهند بود.

اصلاح ضريب توان به اين معنا ست كه توان راكتيو مورد نياز به جاي آنكه از نيروگاه دور تامين گردد, در محل نزدبك بار توليد گردد. اغلب بارهاي صنعتي داراي ضريب توان پس فاز هستند. يعني توان راكتيو جذب مي نمايند. بنا براين جريان بار مقدارش از آنچه كه براي تامين توان واقعي ضروري است بيشتر خواهد بود. تنها توان واقعي است كه سر انجام در تبديل انرژي مفيد بوده و جريان اضافي نشان دهنده اتلاف است كه مشتري نه تنها بايستي بها هزينه اضافي كابلي كه آن را انتقال مي دهد بپردازد .بلكه تلفات ژولي اضافي ايجاد شده در كابل تغذيه را نيز مي پردازد.موسسات توليد كننده همچنين دليل كافي براي عدم ضرورت انتقال توان راكتيو غير ضروري از ژنراتورها به بار, را دارند و آن اين است كه ژنراتورها و شبكه هاي توزيع قادر نخواهند بود در ضريب بهره كامل كار كنند و كنترل ولتاژ در سيستم تغذيه بسيار مشكل خواهد شد. تعرفه هاي برق تقريباٌ همواره مشتريان صنعتي را به واسط بارهاي با ضريب توان پايين آنها جريمه مي نمايند. و اين عمل ساليان متمادي انجام گرفته و در نهايت منجر به توسعه گسترده كاربرد سيستم هاي اصلاح ضريب توان در مراكز صنعتي شده است . تنظيم ولتاژ در حضور بارهايي كه توان راكتيو مصرفي آنها تغيير مي كند,  يك موضوع مهم ودر مواردي يك مساله بحراني خواهد بود. توان راكتيو مصرفي كليه بارها تغيير مي كند , گر چه مقدار و ميزان تغييرات آنها كاملا متفاوت است. اين تغييرات توان راكتيو در تمامي موارد منجر به تغييرات ولتاژ (يا تنظيم ولتاژ)در نقطه تغذيه مي گردد.و اين تغييرات ولتاژ بر عملكرد مفيد و مؤثر كليه وسايل متصل به نقطه تغذيه مداخله نموده ومنجر به امكان تداخل در بارهاي مصرف كننده هاي مختلف مي گردد .به منظور جلوگيري از اين مساله موسسات توليد كننده برق معمولا موظف مي شوند كه ولتاژ تغذيه را در يك حد قانوني نگاه دارند. امكان دارد اين حد از مقدار مثلا %5+ ميانگين در يك فاصله زماني چند دقيقه يا چند ساعت  تا يك مقدار بسيار محدودتر تغيير نمايد اين مقدار محدودتر از ناحيه بارهاي بزرگ و داراي تغييرات سريع كه منجر به ايجاد فرورفتگي در ولتاژ و اثر نامطلوب بر عملكرد وسايل حفاظتي يا چشمك زدن لامپ و آزار چشم مي گردد, تحميل مي شود . وسايل جبران كننده نقش اساسي را در نگاهداشتن ولتاژ در محدوه مورد نظر بازي مي كنند .

بديهي ترين روش بهبود ولتاژ ((قوي تر كردن ))سيستم قدرت به كمك افزايش اندازه و تعداد واحد هاي توليد كننده برق وبا هر چه متراكم كردن شبكه هاي به هم پيوسته , مي باشد اين روش عموماٌ غير اقتصادي بوده ومنجربه افزايش سطح اتصال كوتاه و مقادير نامي كليدها مي شود . راه عملي تر و با صرفه تر اين است كه اندازه سيستم قدرت بر حسب ماكزيمم تقاضاي توان واقعي طراحي شود و توان راكتيو به وسيله جبران كننده ها- كه داراي قابليت انعطاف بيش از مولدها بوده و در تغيير سطح اتصال كوتاه دخالت ندارند-فراهم گردد.

مساله سومي كه در جبران بار مد نظر است متعادل كردن بار است . اكثر سيستمهاي قدرت متناوب سه فاز بوده و براي عملكرد متعادل طراحي مي شوند.  عملكرد نامتعادل منجر به ايجاد مولفه هاي جريان توالي صفر ومنفي مي گردد. اينگونه مولفه هاي جريان اثرات نامطلوبي چون ايجاد تلفات اضافي در موتورها ومولدها , گشتاور نوساني در ماشين متناوب افزايش ريپل در يكسو كننده ها , عملكرد غلط انواع تجهيزات , اشباع ترانسفورماتورها وجريان اضافي سيم زمين را به دنبال خواهند داشت.انواع خاصي از وسايل (منجمله تعدادي از انواع جبران كننده)در عملكرد متعادل, هارمونيك سوم را كاهش مي دهند. در شرايط كار    نا متعادل اين هارموني نيز درسيستم قدرت ظاهر
مي شود محتوي هارمونيك در شكل موج ولتاژ تغذيه پارامتر مهمي در كيفيت تغذيه محسوب مي شوداما اين مساله اي است كه به واسطه اين حقيقت كه طيف تغييرات كاملا بالاتر از فركانس پايه است, مستلزم توجه خاص جداگانه مي گردد.

هارمونيك ها معمولا به وسيله فيلتر ها- كه داراي اصول طراحي متفاوتي با جبران كننده ها هستند- حذف مي گردند. با وجود اين  مسائل هارمونيك اغلب همراه با مسائل جبران پيش مي آيند و همواره مساله هارمونيك و فيلتر كردن مورد توجه خواهند بود . به علاوه , تعداد زيادي از جبران كننده ها ذاتاٌ توليد هارمونيك مي كنند كه بايستي به روش داخلي يا فيلتر خارجي تضعيف شوند .

پايان نامه مدارها

مدارها

مقدمه

فصل اول

تحليل مدارهاي جريان مستقيم: سه روش تحليل(1- جمع آثار 2- پتانسيل گره 3- جريان حلقه ) بصورت زير مي باشد كه قبل از توضيح آنها تعريف( گره، شاخه، حلقه) لازم است.

شاخه: مسيري كه يك يا چند عنصر الكتريكي در آن قراردارد و انشعابي از آن گرفته نشده باشد مثال( شاخه AB)( شكل زير).

گره: محل اتصال چند شاخه به يكديگر است مثال( گره A شكل زير)

حلقه: هر مسير بسته اي كه شامل يك يا چند عنصر الكتريكي باشد مثال( حلقه ABCDA  شكل زير).

1- روش جمع آثار : دراين روش اثر هر منبع فعال بطور جداگانه بررسي مي شود براي اين كار بجاي منابع ديگر مقاومت داخلي شان قرار داده مي شود« بي اثر كردن منابع فعال ديگر» از تركيب بررسي هاي انجام شده جوابهاي مسئله مشخص مي شود.

2- روش پتانسيل گره: در اين روش يك نقطه را بعنوان مبنا انتخاب كرده و پتانسيل بقيه نقاط را نسبت به آن مي سنجيم براي اين كار براي هر گره يك پتانسيل انتخاب گروه و در هر گروه  به غير از مبنا  را با توجه به پتانسيل آن گره و گره هاي ديگر مي نويسيم براي اين كار فرض مي كنيم كه پتانسيل آن گره از ساير گره ها بيشتر است در نتيجه همه جريانها از گره خارج مي شوند و علامت آنها مثبت مي شود« به غير از شاخه هائي كه منبع جريان با مقدار وجهت مشخص وجود دارد» با تشكيل دستگاه معادلات و حل آنها پتانسيل هاي مجهول بدست مي آيد و با استفاده از آنها جريان شاخه مشخص مي شو. براي نوشتن جريان در هر شاخه برحسب پتانسيل دوسر آن وعوامل موجود در آن به شكل زير بايد عمل كرد:          

دراين روش وجود منبع ولتاژ در يك شاخه به تنهايي دو حالت خاص زير را ايجاد مي كند« جريان منبع ولتاژ قبل از حل نامشخص است و معادله اي براي جريان آن نمي توان نوشت».

-a يك منبع ولتاژ به تنهايي در يك شاخه بين يك گره و مبنا وجود دارد. در اين حالت مسئله ساده شده زيرا پتانسيل آن گره مشخص است.

-b يك منبع ولتاژ به تنهايي در يك شاخه بين دو گره« به غيراز مبنا» وجود دارد در اين حالت بايد از گره بزرگ استفاده كرد.

« kcl براي گره بزرگ نيز صادق است»

        همچنين در اين حالت اختلاف پتانسيل دو گره موردنظر ثابت بوده و تشكيل يك معادله مي دهد كه با معادلات ديگر تشكيل يك دستگاه شده و با حل دستگاه پتانسيلهاي مجهول بدست مي آيد.

( منظور از   مقدار مشخص است )

3- روش جريان حلقه: در اين روش در حقيقت انتخاب جهت جريان در شاخه و جهت گردش براي نوشتن را در هم ادغام مي كنيم و يك جهت جريان حلقه در حلقه در نظر مي گيريم و  را در همان جهت با توجه به جريان آن حلقه و حلقه هاي مجاور مي نويسيم و با تشكيل دستگاه معادلات و حل آنها جريان حلقه و با استفاده از آنها جريان شاخه ها بدست مي آيد.

در اين روش نيز دو حالت خاص بوجود مي آيد. وجود منابع جريان يك شاخه دو حالت خاص زير را ايجاد مي كند« ولتاژ دوسر منبع جريان قبل از حل نامشخص است و معادله اي براي آن نمي توان نوشت».

-a منبع جريان در يك شاخه متعلق يك حلقه وجود دارد. در اين حالت جريان آن حلقه برابر جريان منبع مي باشد و مسئله ساده تر مي شود.

-b منبع جريان در يك شاخه در حلقه ها يك جهت حلقه گردش در حلقه بزرگ انتخاب مي كنيم و  را با توجه به جريان حلقه ها در حلقه بزرگ  مي نويسيم ضمناً يك معادله نيزاز شاخه اي كه منبع جريان در آن وجود دارد بدست مي آيد« برآيند جريان دو حلقه برابر جريان منبع است» كه با بقيه معادلات تشكيل دستگاه معادلات داده و با حل آنها جريان ها بدست مي آيد روش ديگر در اين مورد اين است كه جريان منبع جريان را براي يك حلقه در نظر مي گيريم ودر حلقه بزرگ يك جهت جريان انتخاب مي كنيم و معادله آنرا مي نويسيم« اين روش در كتاب مدارهاي الكتريكي توضيح داده شده است».

در مورد مدار زير هر دو روش را بكار مي بريم:                                                                    

براي بدست آوردن مجهولي در يك قسمت از مدار بقيه مدار را مي توان با استفاده از تبديل منابع ساده كرد تبديل منابع بصورت زير مي باشد.

يك منبع ولتاژ با مقاومت سري را مي توان يك منبع جريان با مقاومت موازي تبديل نموده و بالعكس:                                  

نكته  مهم: درقسمتي از مدار كه مجهولي موردنظر است عمل تبديل نبايدانجام شود زيرا مقاديري كه در قسمت تبديل شده بدست مي آيد مربوط به مدار اصلي نيست:

معادل تونن و نورتن:

چنانچه هدف بررسي رفتار يك مدا ر نسبت به يك عنصر خاص باشد مثلا« مقاومت بار  كعه بين دو نقطه B,A قرا رداشته باشد» مي توان همه مدار را به غير از آن عنصر تبديل به يك منبع ولتاژ با يك مقاومت سري ويابه يك منبع جريان با مقاومت موازي نمود كه بصورت اول معادله تونن مدار و در صورت دوم معادل نورتن مدار را بدست آورده ايم.

                                      A                                            A

                                                                                     B

                               B

معادله نورتن                                           معادله تونن

مقاومت تونن و مقاومت نورتن با هم برابر هستند

طريق محاسبه مقاومت تونن و نورتن

1- مقاومت بار را برمي داريم.

2- تمام منابع فعال را حذف كرده و بجاي آنها مقاومت داخلي شان را قرار مي دهيم.« بنابراين بجاي منبع ولتاژ ايده آل اتصال كوتاه و بجاي منبع جريان ايده آل مدار باز قرار مي دهيم».

3- از ديدگاه موردنظر مقاومت معادل مدار بدست آمده را محاسبه مي كنيم، اين مقاومت برابر و  مي باشد.

طريقه محاسبه تونن

1- مقاومت بار را برمي داريم.

2- مدار بدست آمده را توسط يكي از روشها تحليل كرده و ولتاژ بين دو نقطه موردنظر« مثلاً B,A » را بدست مي آوريم، اين ولتاژ برابر ولتاژ تونن است كه با توجه به عمليات انجام شده مي توان رابطه زير را نوشت:

ولتاژ مدار باز AB            

طريقه محاسبه جريان نورتن()     يا:

1- مقاومت بار را بر مي داريم و بجاي آن اتصال كوتاه رسم مي كنيم« بطور مثال مقاومت بين نقطه B,A قرار دارد اين دو نقطه را اتصال كوتاه مي كنيم».

2- مدار بدست آمده را توسط يكي از روشها تحليل مي كنيم و جرياني را كه از اتصال كوتاه انجام شده« مسير AB » عبور مي كند محاسبه مي كنيم، اين جريان برابر جريان نورتن مي باشد كه با توجه به عمليات انجام شده مي توان رابطه زير را نوشت:

جريان اتصال كوتاه AB        

                                               يا

تطبيق توان يا دريافت حداكثر توان مقاومت بار.

شرط اينكه مقاومت بار حداكثر توان را از مدار دريافت كند اين است كه مقدار آن برابر مقدار مقاومت تونن يا نورتن باشد.

براي محاسبه توان ماكزيمم در مقاومت بار مي توان  را برابر  يا  انتخاب كرده و در معادله تونن يا نورتن قرار داده و توان آن را محاسبه كرد و يا اينكه مستقيماً از دو فرمول زير استفاده نمود:

                   و    

محاسبه جريان سلف و خازن در حالت ماندگار در مدارهاي DC :

سلف در جريان مستقيم در حالت ماندگار مانند يك اتصال كوتاه است. بنابراين براي محاسبه آن در حالت ماندگار كافي است كه جريان نورتن بين دو نقطه اي كه سلف قرار دارد را محاسبه نمود و انرژي ذخيره شده در آن را از رابطه زير بدست آورد:

خازن در جريان مستقيم در حالت ماندگار مانند يك مدار باز است. بنابراين براي محاسبه ولتاژ آن در حالت ماندگار كافي است كه ولتاژ تونن بين دو نقطه اي كه خازن قرار دارد را محاسبه نمود و انرژي ذخيره شده در آن را از رابطه زير بدست آورد:

در فصل دوم و فصهاي بعد در محاسبات اكثراً از مثلث قائم الزاويه استفاده مي شود بنابراين لازم است كه روابط موجود در اين مثلث را بخوبي بشناسيم:

                                             رابطه فيثاغورث                                                  

        و                          

شناخت دايره مثلثاتي نيز به تحليل مطالب كمك مي كند. دايره مثلثاتي دايره اي است به شعاع واحد و جهت مثلثاتي نيز جهت خلاف عقربه هاي ساعت مي باشد.

                       فعال= عناصري كه انرژي مدار را تأمين مي  كند مانند منبع ولتاژ و منبع          

                              جريان  

عناصر مدار

                   غيرفعال=  عناصري كه انرژي مدار را مصرف و يا در خود ذخيره مي كند                      

                             و به مدار پس مي دهند مانند مقاومت، سلف، خازن

تعريف منبع ولتاژ ايده آل : منبعي است كه انرژي مدار را در ولتاژ ثابت تأمين مي كند« در مورد AC منظور  و  ثابت و معادله زماني مشخص مي باشد و به عبارت ديگر مي توان گفت ولتاژ آن مستقل از بقيه مدار مي باشد» و مقاومت داخلي منبع ولتاژ ايده آل صفر است و جريان آن بستگي به بقيه مدار دارد.

علامت منبع ولتاژ ايده آل DC و AC

تعريف منبع جريان ايده آل= منبعي است كه انرژي مدار را در جريان ثابت تأمين مي كند« در مورد  منظور  و  ثابت و معادله زماني مشخص مي باشد و به عبارت ديگر مي توان گفت جريان آن مستقل از بقيه مدار مي باشد» و مقاومت داخلي منبع جريان ايده آل بي نهايت است و ولتاژ آن بستگي به بقيه مدار دارد.

علامت منبع جريان ايده آلDC و AC    

هرگاه چند مقاومت بدنبال يكديگر بسته شوند و از بين آنها شاخه اي منشعب نشده باشد با يكديگر سري هستند و مقاومت معادل آنها بصورت:                          

B                      ......                                                   A                                              

در صورتي كه مقاومتها با هم برابر باشند يكي از آنه را در مقدار آنها ضرب مي كنيم:                                          

مقاومت معادل چند مقاومت سري از بزرگترين مقاومت بزرگتر است و در مدار سري يك جريان و چند ولتاژ وجود دارد هرگاه چند مقاومت را بين دو نقطه متصل كنيم با يكديگر موازي هستند و مقاومت آنها بصورت:

 مي باشد

                                          A

      .......            

                                           B

هرگاه مقاومتها با هم برابر باشند يكي از آنها را تقسيم بر تعداد آنها مي كنيم:                          

در صورتي كه فقط دو مقاومت موازي باشند

مقاومت معادل چند مقاومت موازي از كوچكترين آنها كوچكتر است و در مدار موازي يك ولتاژ چند جريان وجود دارد.

روابط قانون اهم: ساده ترين ومهمترين قانون رابطه بين جريان و ولتاژ در يك مقاومت:

I        R

                      و  و

توان در يك عنصر در  مدار        

براي يك مقاومت علاوه بر فرمول فوق از دو رابطه و  نيز مي توان استفاده كرد يك مقاومت هميشه توان از مدار دريافت مي كند اما در مورد توان يك منبع مي توان گفت:

- اگر جريان از قطب مثبت منبع خارج شود توان به مدار مي دهد.

- اگر جريان به قطب مثبت منبع وارد شود توان از مدار مي گيرد.

تقسيم ولتاژ يا توزيع ولتاژ در مدار سري                                                    

B                                                                               A                                                

روابط فوق تا n  مقاومت قابل تعميم است.

      ولتاژ منبع                                        

تقسيم جريان يا توزيع جريان در دو مقاومت موازي                                                                                                                                                                  

قانون ولتاژهاي كيرشهف(KVL ): در هر حلقه بسته مجموع جبري ولتاژها برابر صفر است.  براي نوشتن معادله  در يك حلقه ابتدا يك جهت گردش بطور دلخواه انتخاب مي كنيم همچنين يك جهت جريان براي هر شاخه بدلخواه در نظر مي گيريم سپس در جهت گردش انتخابي از يك نقطه شروع  به حركت مي كنيم و به هر عنصري كه برخورد كرديم ولتاژ آن را با توجه به علامتي كه به آن برخورد مي كنيم مي نويسيم« براي مقاومت اگر جريان آن هم جهت حركت باشد مثبت و اگر جريان آن مخالف جهت حركت باشد علامت منفي در نظر مي گيريم همچنين مي  توان براي يك مقاومت علامت + و – بصورت:

                                                                           I

      -            +   در نظر گرفت» با رسيدن به نقطه شروع حركت رابطه را مساوي صفر قرار مي دهيم.

مثال:                                                            

قانون جريانهاي كيرشهف(KCL ): در  هر نقطه انشعاب مدار مجموع جبري جريانها برابر صفر است  براي نوشتن معادله فوق براي هر شاخه يك جهت جريان بدلخواه انتخاب مي كنيم جريانهائي كه از نقطه انشعاب دور مي شوند مثبت و جريانهائي كه به نقطه انشعاب نزديك( وارد) مي شوند منفي در نظر مي گيريم.

مثال:                                                                        

عكس قرارداد فوق نيز صحيح است.

                                       اما معمولاً از قرارداد اول استفاده مي كنند.

پايان نامه نانو تكنولوژي چيست؟

نانو تكنولوژي چيست؟

نانوتكنولوژي چيست؟

كامپيوترها اطلاعات را تقريبا" بدون صرف هيچ هزينهأي باز توليد مينمايند. اقداماتي در دست اجراست تا دستگاههايي ساخته شوند كه تقريبا" بدون هزينه - شبيه عمل بيتها در كامپيوتر - اتمها را به صورت مجزا بهم اضافه كنند ( كنار هم قرار دهند). اين امر ساختن اتوماتيك محصولات را بدون نيروي كار سنتي همانند عمل كپي در ماشينهاي زيراكس ميسر ميكند. صنعت الكترونيك با روند كوچك سازي احياء مي گردد وكار در ابعاد كوچكتر منجر به ساخت ابزاري ميشود كه قادر به دستكاري اتمهاي منفرد مثل پروتئينها در سيب زميني و همانندسازي اتمهاي خاك، هوا و آب از خودشان ميگردد.
پيوند علم مواد ، شيمي و علوم مهندسي كه نانوتكنولوژي ناميده ميشود عرصه أي را بوجود ميآورد كه ماشين آلات خود تكثيركننده و محصولات خود اسمبل از اتمهاي اوليه ارزان ساخته شوند.
نانوتكنولوژي توليد مولكولي يا به زبان ساده‌تر ، ساخت اشياء اتم به اتم، مولكول به مولكول توسط بازوهاي روبات برنامه‌ريزي شده در مقياس نانومتريك است و نانومتر يك ميلياردم متر است
( پهناي معادل با 3 تا 4 اتم). نانوتكنولوژي ساخت ابزارهاي نوين مولكولي منحصر به فرد با بكارگيري خواص شيميايي كاملا" شناخته‌شده اتمها و مولكولها ( نحوه پيوند آنها به يكديگر) را ارائه مي‌دهد. مهارت مطرحه در اين تكنولوژي دستكاري اتمها بطور جداگانه و جاي دادن دقيق آنان در مكاني است كه براي رسيدن به ساختار دلخواه و ايده‌آل موردنياز مي‌باشد. اين قابليت تقريبا" حاصل شده است.
بازده پيش‌بيني شده از تسلط بر اين تكنولوژي بسيار فراتر از موفقيتهايي است كه تاكنون انسان بدانها نائل شده است.
قابليتهاي محتمل تكنيكي نانوتكنولوژي عبارتند از :
1- محصولات خوداسمبل
2- كامپيوترهايي با سرعت ميلياردها برابر كامپيوترهاي امروزي
3- اختراعات بسيار جديد ( كه امروزه ناممكن است)
4- سفرهاي فضايي امن و مقرون به صرفه
5- نانوتكنولوژي پزشكي كه درواقع باعث ختم تقريبي بيماريها، سالخوردگي و مرگ و مير خواهد شد.
6- دستيابي به تحصيلات عالي براي همه بچه‌هاي دنيا
7- احياي مجدد بسياري از حيوانات و گياهان منقرض‌شده
8- احياء و سازماندهي اراضي
دكترDrexler در همايش جهاني نظام علمي در زمينه نانوتكنولوژي اظهار كرده است: “در جهان اطلاعات ، تكنولوژيهاي ديجيتالي كپي‌برداري را سريع، ارزان، كامل و عاري از هزينه‌بري يا پيچيدگي محتوايي نموده‌اند. حال اگر همين وضعيت در جهان ماده اتفاق بيافتد چه مي‌شود. هزينه توليد يك تن
‌تري بيت تراشه‌هاي RAM تقريبا" معادل با هزينه بري ناشي از توليد همان مقدار فولاد مي‌شود”.
دكترSmalley رئيس هيئت تحقيقاتي دانشگاه رايس و كاشف Buckyballs مي‌گويد:
" نانوتكنولوژي روند زيانبار ناشي از انقلاب صنعتي را معكوس خواهد كرد". در مقدمه مقاله نانوتكنولوژي كه توسط آقايان Peterson و Pergamit در سال 1993 نگاشته شده چنين آمده است :
" تصور كنيد قادريد با نوشيدن دارو كه در آب ميوه مورد علاقه‌تان حل شده است سرطان را معالجه كنيد . يك ابر كامپيوتر را كه به اندازه يك سلول انسان است در نظر بگيريد. يك سفينه فضايي 4 نفره كه به دور مدار زمين مي‌گردد با هزينه‌اي در حدود يك خودروي خانوادگي تجسم كنيد" .
موارد فوق، فقط تعداد محدودي از محصولات انتظار رفته از نانوتكنولوژي هستند. انسان در معرض يك انقلاب اجتماعي تسريع شده و قدرتمند است كه ناشي از علم نانوتكنولوژي است. در آينده نزديك گروهي از دانشمندان قادر به ساخت اولين آدم آهني با مقياس نانومتري مي‌گردند كه قادر به همانندسازي است. طي چند سال با توليد پنج ميليارد تريليون نانوروبات ، تقريبا" تمامي فرايندهاي صنعتي و نيروي كار كنوني از رده خارج خواهند شد. كالاهاي مصرفي به وفور يافت‌شده ، ارزان، شيك و با دوام خواهند شد. دارو يك جهش سريع و كوانتومي را به جلو تجربه خواهد نمود. سفرهاي فضايي و همانندسازي امن و مقرون به صرفه خواهند شد. به اين دلايل و دلائلي ديگر، سبكهاي زندگي روزمره در جهان بطور زيربنايي متحول خواهد شد و الگوي رفتاري انسانها تحت‌الشعاع اين روند قرار خواهد گرفت

مطالعة نانوتكنولوژي

دانشجويان متمايل به نانوتكنولوژي، اغلب در مورد آنچه بايد بخوانند، سؤال مي‌كنند. اين صفحة وب، پاسخي جزئي به اين پرسش مي‌دهد. سايتForesight نيز مختصري از اريك دركسلر دارد.

نانوسيستم‌ها :

متن استاندارد اين رشته، كتاب دكتر اريك دركسلر با نام "نانوسيستمها: ماشين‌آلات ساخت، توليد و محاسبة مولكولي" است. شما مي‌توانيد يك نسخه از آن را خريده، و مطالعه كنيد.

مكانيك مولكو لي:

هر فنّاوري توليدي بايد بتواند اتمها را از جايي كه هستند، به جايي كه ما مي‌خواهيم باشند، حركت دهد. بنابراين، چگونه حركت اتمها و نيروهاي اثرگذار روي آنها در طول حركت، رشته‌ا‌ي حياتي در مطالعة نانوتكنولوژي محسوب مي شود. اين رشته، مكانيك مولكولي ناميده مي‌شود. يك بحث خيلي خلاصه در مورد مكانيك مولكولي و اهميتش براي نانوتكنولوژي در وب در "نانوتكنولوژي محاسباتي" موجود است، كه شامل مراجعي براي مطالعات بيشتر است.

يك مقدّمة كلاسيك به مكانيك مولكولي، كتاب مكانيك مولكولي نوشتة اولريخ بوركرت و نورمن آلينجر، چاپ انتشارات American Chemical Society در سال 1982 است، كه هرچند چاپ نمي‌شود، ولي در كتابخانه‌هاي دانشگاهي موجود است.

كتاب نانوسيستمها مفهوم پاية مكانيك مولكولي را در فصل 3 خود شروع كرده‌است. مزيت بزرگ اين كار دركسلر، پذيرش واحدهاي سازگار SI است. مطالعة آهسته و دقيق اين فصل شايستة انجام است.

پيش‌درآمدهاي بسيار ديگري به مكانيك مولكولي موجود است. بسته‌هاي نرم‌افزاري كه مداخل ورودي خاصي به اين زمينه دارند، موجود بوده و براي درك مفاهيم آن، بسيار مفيد هستند.

كنترل مكاني، سختي و انعطاف‌پذيري :

يك ايدة اساسي در نانوتكنولوژي، كنترل مكاني است؛ كه با ابزارهاي رباتيك كاملا" استاندارد قابل حصول است. تفاوت عمدة ابزارهاي رباتيك مرسوم با انواع مولكولي، مسألة نويز حرارتي است. در مقياس مولكولي، ذرّات به دليل حركت براوني درحال جست‌وخيز هستند. براي كنترل اين مسأله، ذرّات را بايستي محكم نگهداشت، يعني يك نيروي برگرداننده بايد وجود داشته‌باشد كه براي بازگرداندن ذرّات به موقعيت تعادلي، در صورت انحراف عمل كند (تعريف موجزي از "كنترل مكاني"، همين وجود نيروي برگرداننده است). نيروي برگرداننده معمولا" به صورت تابع خطي جابجايي فرض مي‌شود :

نيروي برگرداننده = جابجايي× Ks

ثابت Ks معياري از سختي سيستم است. هرچه سختي بيشتر باشد، نيروي برگرداننده بزرگتر و انحراف سيستم از موقعيت تعادلي، كوچكتر مي‌شود. رابطة بنياد‌ي سختي و بي‌ثباتي مكاني عبارتست از :

б2 = kT / Ks

اين رابطة 4-5 فصل 5 كتاب نانوسيستمها است، كه بايد به‌خاطر سپرده و كاربردهاي اصلي آن را شناخت. براي استفاده از آن، لازم است سختي (Ks) مشخص شود. سختي يك ساختار را از هندسه و خواص مواد آن مي‌توان تعيين كرد. اين مفاهيم پايه در فصول 38 و 39 دروس فيزيك فينمن نوشتة فينمن، ليتون و سندز، چاپ انتشارات Addison-Wesley سال 1964 موجود است. لذا خواندن اين فصل پيشنهاد مي‌شود.

كاربرد اين معادلات در بعضي ابزارهاي رباتيك (ازجمله سكّوي استوارت كه به علت سختي بالايش براي مصارف رباتيك مولكولي) مورد توجه است)، در خانوادة جديدي از ابزارهاي مكاني با 6 درجة آزادي، توضيح داده شده‌است. اين كاربردها همچنين در فصل 5 نانوسيستمها و بخش 4-13 آن، كه يك بازوي رباتيك را مورد بحث قرار داده، بيان شده‌است.

خودهمانندسازي :

انديشة اساسي دوم در نانوتكنولوژي، خودهمانندسازي است. دانشجو بايد صفحة وبي را بعنوان مقدمة خودهمانندسازي خوانده و چند مرجع موجود در آن را براي مطالعة بيشتر انتخاب كند. تئوري دور و تكرار (recursion theorem) مبناي سيستمهاي خودهمانندساز است. فهم اين تئوري، الزامي است. بعنوان تمرين برنامه‌ا‌ي بنويسيد كه خودش را دقيقا" چاپ كند. نسخه‌اي از مطالعات 1980NASA را مي‌توانيد بخريد، كه داراي بخش باشكوهي در مورد سيستمهاي خودهمانندساز است.

مطالعات بيشتر :

البته موضوعات زياد ديگري نيز در زمينة پيشرفت نانوتكنولوژي وجود دارد. به‌نظر مي‌رسد مفيدتر باشد كه ليست كوتاه و فشرده‌ا‌ي از موضوعات اساسي ارائه شود كه بتوان با يك تلاش معقول بر آنها تسلط يافت، تا اينكه ليست آنچنان بلند و سنگين باشد كه هر موضوعي با هر درجة اهميتي را پوشش دهد. دانشجو مي‌تواند مطمئن باشد كه هيچ كمبودي از نظر مفاد مطالعاتي در مورد اين رشتة جديد تحقيقاتي وجود ندارد.

نانوتكنولوژي، انقلابي جديد در صنعت و تكنولوژي

نانوتكنولوژي يا كنترل مواد در مقياس مولكولي، گشايش اسرار طبيعت در تمام عرصه ها از مهندسي تا پزشكي را نويد ميدهد.

در آينده نه چندان دور، در خانه هاي جديد آجرها ممكن است هنگامي كه تركي درآنها ظاهر ميشود خودشان را تعمير كنند. ماشينها نيز ممكن است با لايه اي به استحكام الماس پوشانده شوند كه آنها را در برابر خراشها محافظت ميكند. پزشكان نيز خواهند توانست صدها نوع بيماري را تنها با قراردادن يك قطره خون در يك دستگاه تشخيص داده و پس از چند ثانيه نتيجه را دريافت كنند.

نانوتكنولوژي در جهاني بسيار كوچك كنترل ميشود. هدف نانوتكنولوژي ساخت اشياء، اتم به اتم، مولكول به مولكول و با يك رويكرد از پايين به بالاست، راهي كه طبيعت ميليونها سال است انجام ميدهد.

نانو يك پيشوند علمي است كه به معني "يك ميلياردم" است و حوزه نانوتكنولوژي در حدود ميلياردم متر است، ابعادي كه در آن اتمها با هم تركيب شده و مولكولها روي هم اثر متقابل دارند.

هدف اين است كه اگر بشر بتواند به اتمها بگويد كه چه طور خودشان را مرتب كنند و چگونه رفتار كنند، بسياري از خواص يك ماده قابل كنترل ميگردد. همان طور كه در طبيعت اتمهاي كربن موجود در زغال سنگ را با تغيير دادن ترتيب قرار گرفتن آنها به الماس تبديل ميكنند، بنابراين خواصي مانند رنگ، استحكام و شكنندگي نيز در سطح اتمي قابل تعيين خواهند بود. دانشمندان بر اين عقيده اند كه اگر بتوانند يك آجر را اتم به اتم بسازند، مولكولهايش را نيز ميتوان طوري تعليم داد تا هنگاميكه يك ترك ظاهر ميشود آن را تعمير كنند يا اينكه با كم يا زياد كردن تخلخل، خود را با شرايط مرطوب هوا وفق دهند.

بنابراين نانوتكنولوژي اميد ساخت هر چيز قابل تصور را - از كوچكترين جرثقيلها و موتورها گرفته تا لايه هاي خود اسمبل پلاستيكي يا فلزي - ميدهد. براي نخستين بار در تخيلات علمي، به لطف پيشرفتهاي اخير ديدن جهان در مقياسهاي نانو اين سناريوها درست و معقول به نظر ميرسند. انواع جديد ميكروسكوپها و برنامه هاي قدرتمند كامپيوتري شبيهساز كه در 10 سال اخير توسعه پيدا كردهاند، نانوتكنولوژي را دچار يك نوع انقلاب نمودهاند. ميكروسكوپها نه تنها به دانشمندان اجازه ميدهند كه اتمها را بينند، بلكه به آنها اجازه ميدهند كه حتي آنها را جا به جا بكنند، همانطور كه در آزمايش مشهور سال 1990 دانشمندان مركز تحقيقاتي Almaden وابسته به IBM ، لغت "IBM" را توسط 35 اتم زنون نوشتند.

امروزه يك تيم از فيزيكدانان IBM يك پيشرفت ديگر را اعلام كردند كه مدارات در مقياس اتمي را به واقعيت نزديكتر ميكند. اين پيشرفت كه "سراب كوانتم"1 نام گرفته است نشان ميدهد كه اطلاعات ميتوانند در ميان اجسام جامد بدون نياز به سيم حركت كنند. اسباب جديد عبارتند از: "چشمان، انگشتان و پنسها" كه در جهان نانو ميتوانند كار كنند. Evgene Wang معاون مهندسي بنياد ملي علوم آمريكا، به اعضاء مجلس نمايندگان طي گزارشي در مورد نانوتكنولوژي گفت: "نانوتكنولوژي نويد جذب تعداد فزايندهاي از علاقمندان به علم، دولت و صنايع خصوصي را ميدهد."

دكتر Tom Schaeider يك بيولوژيست رياضيدان در انستيتو ملي سرطان گفت كه: "دليل اين كه مردم اين را قبول ميكنند پشتوانة واقعي علمي آن ميباشد". وي اضافه كرد ما قادر خواهيم بود تا هر چيز كه خواستيم در آينده بسازيم."

دانشمندان پيشرو در اين علم سال گذشته در بنياد ملي علوم آمريكا گفتند كه نانوتكنولوژي يك اثر اساسي روي سلامتي، وضعيت اقتصادي و امنيت مردم جهان خواهد گذاشت و حداقل به اهميت آنتي بيوتيك ها،IC ها و پليمرهاي ساخت دست بشر در قرن 20 خواهند بود.

در سال 1998 شوراي علوم و تكنولوژي كاخ سفيد يك گروه كاري بين بخشي IWGN)) تأسيس كرد كه خواست بخشهاي علمي و صنعتي و دولت بود و موظف شد تا چشم انداز ايالات متحده را در مورد نانوتكنولوژي در طي 10 الي 20 سال آينده توسعه دهد.

دولت ايالات متحده در طي سال 1999 حدود 260 ميليون دلار در اين تكنولوژي سرمايه گذاري كرده است. كلينتون نيز پيشنهاد افزايش بودجة نانوتكنولوژي را تا حدود 227 ميليون دلار در سال 2001 را داده است. گروهIWGN پيش بيني ميكند كه نانوتكنولوژي موجب پيشرفت در زمينه هايي مانند تكنولوژي اطلاعات، پزشكي، علوم زيست، صنعت خودرو، انرژي و امنيت ملي خواهد شد.

اين گروه موارد زير را امكانپذير ميبيند:

v در پزشكي، نانو ذراتي كه به توزيع آسان دارو در قسمتهاي بدن كمك ميكنند. اين وسايل به اصطلاح كوچك كه از دارو ساخته شدهاند با لايههايي از نانو ذرات پوشيده شدهاند و ميتوانند به قسمتهاي مختلفي از بدن برسند و بيماريهاي از قبيل سرطان را درمان كنند. غدد پروستات و قطعات مصنوعي نيز ممكن است، با اين نانو ذرات پوشيده شوند تا از عكسالعملهاي ناخواسته جلوگيري كنند. پيشرفت در تشخيص بيماريها نيز قابل پيشبيني است، همانطور كه دستگاههاي جديدي كه بر اساس تشخيص DNA يا پروتئين پايه گذاري شده اند و ميتوانند از مقدار ناچيزي خون به طور همزمان وجود چندين بيماري را تشخيص بدهند.

v در صنايع الكترونيكي، توليد كامپيوترهاي سريعتر و بهتر در اندازههاي بسيار كوچك مدنظر است. هم اكنون يك هد مغناطيسي با اندازة حدود نانو توليد شده كه اطلاعات را از ديسك سخت ميخواند. همچنين تراشه هاي حافظه با اندازة نانو مدنظر هستند كه قدرت ذخيرهاي برابر با هزاران تراشه فعلي را دارا خواهند بود.

v در علوم زيست محيطي، غشاءهاي نانويي فيلترهايي براي سد نفوذ آلودگيها هستند و همچنين قادر خواهند بود تا آلودگيها را با روشهاي شيميايي يا بيولوژيكي پيدا كرده و برطرف كنند. بسياري چالشها تا بيش از اينكه دانشمندان بتوانند پرده از راز جهان در مقياس نانو بردارند، باقي خواهد ماند. طبق گزارش اخير كه توسط گروه IWGN ارائه شده است: اين عرصه، امروز تقريبا همانجايي است كه علم و تكنولوژي بدنبال ترانزيستورها در اواخر دهه هاي 1940 و 1950 قرار داشت".

اما با در دست داشتن ابزارهاي جديد براي ديدن اشياء كوچك، آزمايشگاهها در كشور كم كم به اين مطلب پي ميبرند كه چگونه اتمها و مولكولها در يك ماده مرتب ميشوند. تعدادي از آزمايشگاهها ياد ميگيرند كه چگونه مولكولها را در الگوهاي خاص مانند هرم يا چند ضلعي، خود اسمبل كنند. اين مطلب به عنوان يك گام مهم در جهت ساختن مواد نو توسط اتم با اتم به شمار ميرود.

دانشمندان اميدوارند به زودي بتوانند موادي از نانو تيوبهاي كربني بسازند كه ترتيب قرار گرفتن
اتمهاي كربن در آن مانند قرار گرفتن مدادها در داخل يك جعبه است. چنين موادي يك _ ششم دانسيته فولاد را خواهند داشت و مقاومت آنها 50 الي 100 برابر است. آقاي Richard Smalley، كسي كه در دانشگاه Rice روي نانو تيوبها كار ميكند ميگويد: ما ميدانيم كه چگونه آنها را به صورت خود اسمبل بسازيم و اين كه چگونه مواد ديگر را بپوشانند. اين نانو تيوبهاي كربني، مطابق بسياري از پيش بينيها يك روز تمام چيزها از ماشين تا هواپيما را ميپوشاند تا به سطوح آنها استحكام و مقاومت و در نتيجه عمر بيشتري بدهد.

طبيعت براي ميليونها سال صاحب نانوتكنولوژي بوده است و دانشمندان مانند Smalley عقيده دارند كه ميتوان مطالب بسياري را با نگاهكردن به سلولها آموخت. او ميگويد كه تمام آنزيمها در سلولهاي ما نانوماشينهايي هستند كه وظايف منحصر به فردي را جهت تكامل و رشد انجام ميدهند.

گروه Nadrian Seeman در دانشگاه New Yourk تلاش ميكند، يك مولكول بيولوژيكي ديگرDNA به عنوان جزء سازنده براي اشياء سه بعدي به كار برد. آزمايشگاه وي اخيراً يك دستگاه نانو روبوتيك ساخت كه از DNA ساخته شده بود و دو بازو داشت و ميتوانست بين دو نقطة ثابت حركت كند.

پژوهشگران ميگويند كه اين وسيله گام اول به سوي توسعة نانوتكنولوژي است كه يك روز خواهد توانست مولكولها را در نانو كارخانه هايي با همان ابعاد به كار گيرد.

برخي ميگويند كه ما زماني قادر خواهيم بود تا همه چيز را از قطعات ريز بسازيم. مثلاً بدين صورت كه به كامپيوتر تعدادي عناصر داده شده و به وي دستور داده ميشود تا همه چيز، از سيب تا يك ماشين را بسازد. Schnider گفته است: اين جادو نيست، اين ايده جادو نيست.

معرفي فورسايت( دور انديشي) نانو تكنولوژي

-       • تعريف دورانديشي در فناوري

 در زبان فارسي دورانديشي دو مفهوم تشخيص و تصميم را در برداشته و معادل مناسبي براي كلمه انگليسي Technology  Foresight مي باشد. تعريف جامعي كه در اين زمينه ارائه شده است عبارتست از« تلاشي منظم براي دانش، فناوري و اقتصاد آينده جامعه؛ با هدف شناسايي" فناوري هاي عام نوظهور" و تقويت حوزه هاي تحقيقات راهبردي براي كسب بيشترين منافع اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي».

-       • اهميت دورانديشي در فناوري

تجربه هاي گذشته توسعه فناوري هاي مختلف نشان داده است نداشتن دورانديشي در زمينه فناوري هاي در حال توسعه و نداشتن آمادگي كافي براي مواجهه با گسترش آنها لطمات جبران ناپذيري به دولت ها و ملت ها زده است. بنابراين در دنياي كنوني كه سرعت تحولات و پيشرفت ها به بيشترين مقدار خود تا بحال رسيده است داشتن دورانديشي براي مواجهه با آينده در همه زمينه ها ضروريست.

 دورانديشي، آمادگي براي آينده است تا با شناخت فرصت ها و تهديدهاي احتمالي،  شرايط لازم براي دستيابي هرچه بهتر به « سود رقابتي »، « بهبود كيفيت زندگي » و « توسعه پايدار » مشخص شود. در حقيقت دورانديشي يك ابزار لازم براي بقاء در آينده (به مفهوم قابل قبول آن يعني پيداكردن جايگاه مناسب در آينده، حفظ ارزش ها و آرمان هاي خود ) و دفع خطرات و تهديدها و استفاده از فرصت هاي پيش رو است.

 در راستاي اين تلاش و پس از مشخص كردن فناوري هاي عام نوظهور بايد آن دسته از بخش هاي زيربنايي تحقيقات راهبردي را كه علاوه بر احتمال سوددهي اقتصادي و اجتماعي بيشتر، نقشي كليدي در امنيت ملي و رشد اقتصادي كشور بازي مي كنند جستجو كرد.

 اما وقتي حرف از آينده مي شود نظرات افراد و گروه ها و همچنين گزينه هاي پيش رو ممكن است بسيار زياد و متفاوت باشد كه نمي توان به همه آنها جامه عمل پوشاند. بنابراين جهت استفاده بيشتر از اين نظرات و گزينه ها روش هايي را براي مدون كردن و ارزيابي آنها بكار مي گيريم.

-       • روش هاي دورانديشي در فناوري

با بكار بردن روش هاي دورانديشي مي توان در يك سازمان يا يك كشور يك ديدگاه مشترك ايجاد كرد و بدينوسيله به يك وفاق عمومي رسيد. اهميت چنين همكاري يا وفاقي در سطح همه ارگانهاي يك كشور يا يك سازمان و هم سو شدن همه نهادهاي تأثيرگذار در جهت رسيدن به يك هدف مشترك بر همگان روشن است.

در اين روش ها معمولاً سعي مي شود معيارهايي كلي براي ارزيابي تعيين گردد و در هر مورد فناوري مورد نظر با اين معيارها سنجيده شود. اين روش ها سعي مي كنند نقاط تاريك و مبهم اين فناوري ها را هرچه بيشتر روشن كنند تا ارزيابي ساده تر و دقيق تر انجام شود.

يكي ديگر از دلايل استفاده از روش هاي دورانديشي،  دانستن زمان تغييرات در آينده است. البته منظور از زمان در سطوح مختلف متفاوت است، مثلاً در كشاورزي منظور از زمان،  هنگام وقوع چرخه تغييرات است و در صنعت مفهوم زمان پشت سرهم بودن تغييرات تلقي مي شود يعني كداميك زودتر از ديگران به وقوع مي پيوندد. با بكاربردن روش هاي دور انديشي مي توان زمان رخ دادن تغييرات مهم در صنعت و بطور كلي نوع زندگي بشر و نيز ترتيب انجام اين تغييرات را بدست آورد.

 روش هاي مهمي كه تا بحال براي انجام دور انديشي از آنها استفاده شده است عبارتند از :

1-    روش دلفي

2-    روش سناريو

-       • بخش هاي مختلف دور انديشي در فناوري

 در ديدگاه سنتي، تنها مناسب  بودن فناوري براي انجام وظايف مورد نظر و دوره بازگشت سرمايه آن مورد توجه قرار مي گيرد. و در نظر گرفتن تأثيرات اجتماعي و آثار آن بر بخش هاي مختلف زندگي بشر معمولاً فراموش مي شود.

 اما اين شيوه نمي تواند مسائل مربوط به توسعه يك فناوري در آينده را بطور كامل در نظر بگيرد, چرا كه معمولاً دامنه تغييرات گسترده است و ايجاد يك تحول يا توسعه يك فناوري اثرات عميقي در زمينه هاي ديگر و علوم انساني مي گذارد.

بنابراين بنظر مي رسد دورانديشي در دو بخش بايد انجام شود:

1-    محصولاتي كه اين فناوري براي ما در آينده توليد خواهد كرد.

2-    تأثيراتي كه اين فناوري بر روي زندگي انسان ها خواهد داشت از قبيل تأثيرات اجتماعي، تأثير بر سلامتي،  محيط و سيستم حمل ونقل مواد.

پس از دورانديشي يك فناوري مراحل برنامه ريزي و تلاش براي رسيدن به اهداف بدست آمده در دورانديشي آغاز مي شود.  

-       • نانوتكنولوژي

 نانوتكنولوژي يكي از فناوري هاي جديد است كه آينده بسيار روشني براي آن پيش بيني مي شود. گستردگي دامنه تاثير اين فناوري بسيار زياد بوده و گفته مي شود اين فناوري مي تواند بيشتر جنبه هاي زندگي بشر را تحت تاثير قرار دهد. از اين جهت بكارگيري شيوه برخوردي مناسب با اين پديده و داشتن شناخت كافي از زمينه هاي مختلف آن بسيار مهم است.

-       • دورانديشي در نانوتكنولوژي

 با توضيحات داده شده بديهي است كه دورانديشي در نانوتكنولوژي ضروريست و گستردگي دامنه تاثيرات اين فناوري در زندگي بشر ضرورت آن را بيشتر مي كند. تا بحال كشورهايي مانند هلند و امريكا دورانديشي فناوري نانو را انجام داده اند.

 اين دورانديشي براي كشورهاي در حال توسعه مانند ايران كه داراي صنعت پيشرفته اي نيستند بايد با دقت و جامعيت زيادي انجام شود چرا كه انتخاب بخش هاي مناسب براي انجام فعاليت هاي تحقيقاتي با توجه به شرايط و اولويت هاي كشور كاري دشوار است.

 براي انجام دورانديشي نانوتكنولوژي در مرحله اول بايد شناخت خوبي از عناصر تشكيل دهنده اين فناوري بدست آورد. بديهي است كه هر چه اين شناخت كامل تر باشد انجام دورانديشي براساس آن ساده تر و دقيق تر خواهد بود. براي شناخت كافي لازم است تقسيم بندي مناسبي از اجزاي اين فناوري داشته باشيم, بگونه اي كه رابطه بين قسمت هاي مختلف مشخص باشد. داشتن اين تقسيم بندي به شناخت ابعاد مختلف اين فناوري كمك مي كند.

-       • درخت نانوتكنولوژي

 ضرورت انجام اين تقسيم بندي, ايده ترسيم يك درخت براي نانوتكنولوژي را به ذهن نزديك مي كند. درخت نانوتكنولوژي كليه جزئيات مربوط به اين فناوري اعم از: واحدهاي سازنده نانويي, محصولات, سيستم هاي نانويي, ابزار و غيره را مي تواند در بر داشته باشد.

 گنجاندن همه اين بخش ها در يك تقسيم بندي به شيوه مناسب به وسعت ديد و احاطه زيادي نياز دارد. چرا كه اين فناوري در حال گسترش است و بطور پياپي براي هر قسمت كاربردهاي بيشتري پيدا مي شود يا ارتباطات جديدتري كشف مي گردد. بهمين دليل اين درخت نيز بايد بطور مداوم تصحيح و كامل تر شود.

مقالات:

۱) افزايش بودجه نانوتكنولوژي ژاپن

۲) گزارش فورسايت نانوتكنولوژي هلند

۳) نانوتكنولوژي و جمهوري اسلامي ايران؛ بايدها و نبايدها

۴) آيندة اميدبخش نانوتكنولوژي در اروپا

۵) سرمايه‌گذاري تايلند در زمينه نانوتكنولوژي

۶) اسراييل به سمت پيشگامي نانوتكنولوژي!

افزايش بودجه نانوتكنولوژي ژاپن

15 آوريل 2004- براساس گزارش شوراي سياست‌گذاري علوم و فناوري ژاپن، بودجه نانوتكنولوژي اين كشور در سال مالي 2004 كه از اول آوريل آغاز مي‌شود، 1/3 درصد افزايش يافته و به 875 ميليون دلار رسيده است. در ضمن دو وزارتخانه اصلي كه مسئول 90 درصد برنامه‌هاي تحقيقاتي ژاپن مي‌باشند نيز مشمول اين افزايش بودجه شده‌اند.

وزارت اقتصاد، بازرگاني و صنعت (METI) كه مسئول توسعه تحقيقات نزديك به تجاري‌شدن است، بودجه تحقيقات نانوتكنولوژي خود را در سال گذشته از 7/96 ميليون دلار به 4/101 ميليون دلار افزايش داده است. تمام بودجة مربوط به علوم و فناوري METI ، 15/1 ميليارد دلار است كه تحقيقات نانوتكنولوژي و مواد مرتبط با آن، يكي از چهار اولويت اصلي را در كنار تحقيقات مربوط به اطلاعات و ارتباطات، علوم حيات و تحقيقات زيست‌محيطي، به خود اختصاص داده است.

بودجة ژاپن توسط وزارت دارايي در توكيو در پايان ماه دسامبر تعيين شده و هر سال در ماه مارس، بعد از تأييد پارلمان ژاپن ابلاغ مي‌شود.

بودجه وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علوم و فناوري (MEXT) نيز در سال جاري از 8/222 ميليون دلار به 8/242 ميلون دلار رسيده است كه ضمن آن تأكيد زيادي (49/153 ميليون دلار) بر تحقيقات مواد بنيادي و نيز برنامه كشف داروهاي جديد وجود دارد. اين وزارتخانه از تحقيقات بنياديني كه انتظار توليد محصولات صنعتي از آنها نمي‌رود و يا از فناوري‌هاي دهه اخير حمايت مي‌كند.

بودجه پروژه تحقيقاتي نانوتكنولوژي "آزمايشگاه‌هاي مجازي" MEXT براي توسعه فناوري‌هاي راهبردي از 81/415 ميليون دلار در سال گذشته به 7/430 ميليون دلار افزايش مي‌يابد.

در ماه فوريه METI اظهار داشت تصميم گرفته است نانوتكنولوژي را به عنوان صنعتي شايسته براي دريافت حمايت‌هاي خاص دولت تحت پيشگامي حمايت از صنايع نسل جديد در نظر بگيرد.

برآوردها حاكي از مشاركت بيشتر بين صنعت و دانشگاه و نيز سرمايه‌گذاري بيشتر شركت‌ها مي‌باشد.

سال گذشته، ژاپن شاهد شكل‌گيري اتحاديه‌هاي بزرگي بين دانشگاه، صنعت و دولت براي توسعه نانوتكنولوژي و نانوبيوتكنولوژي بود. در آگوست سال گذشته، شركت صنعتي الكتريكي ماتسوشيتا، مؤسسه فناوري توكيو، مؤسسه علوم و فناوري نارا و دانشگاه اوزاكا اظهار داشتند كه به منظور توسعة قطعات ذخيره اطلاعات با گنجايش بالا كه از مدارهاي پروتئيني استفاده مي‌كنند، تيم مشتركي را تشكيل داده‌اند.

مشاركت‌هاي آسيايي بيشتر

برخي مراكز تحقيقات دولتي آسيايي با شركتها و مؤسسات خارجي براي توسعه نانوتكنولوژي اعلام همكاري نموده‌اند. در ماه فوريه، آكادمي علوم چين (CAS) ابراز داشت كه با شركت طراحي كنترل اتوماسيون ماگما، به منظور ايجاد آزمايشگاهي براي طراحي مدارهاي مجتمع نانومقياس، تيم مشتركي تشكيل داده‌اند. اين آزمايشگاه به دنبال توسعه و فراهم‌نمودن فناوري طراحي مدار مجتمع براي فناوري‌هاي نانومتري براساس ابزارهاي طراحي شركت ماگما مي‌باشد.

در ژانويه، رئيس‌جمهور كره جنوبي- روموهيون- طرح توسعه ملي براي گسترش صنايع راهبردي در هر يك از استان‌ها را اعلام نمود. اين برنامه شامل تبديل استان چانگ‌چون به پايگاهي براي صنايع مرتبط با نانوتكنولوژي بود.

همچنين در فوريه، دانشگاه ملي سئول، اظهار تمايل نمود كه تا سال 2006 يك آزمايشگاه تحقيق و توسعه را براي تمركز بر نانوابزارها و انرژي‌هاي تجديدپذير تأسيس نمايد. اين مؤسسه تحقيقاتي، داراي 60 استاد از 12 زمينه مختلف با هدف تربيت 50 دكتر و 200 فوق‌ليسانس در سال مي‌باشد.

مقاله نانوكريستال

نانوكريستال

رشد نانوكريستالهاي cu روي نانوتيوب هاي پيتيد بوسيله بازيافت:

كنترل اندازه نانو كريستالهاي cu به وسيله هماهنگ كردن شكل پيتيد.

اخيرا كه در جستجو كردن روش هاي ابزار سازي جديد در نانو تكنولوژي كه از لحاظ زيستي الهام گرفته  شده اند ،يك روش زيستي جديد براي نانوميتويهاي cu با استفاده از نانوميتويهاي پتپيد معتي از هستيدين متوالي آزمايش شد. مولكولهاي پتپيد متني از هستيدين متوالي  قبل نانو نيتوپ ها جفت شدند و شناخت زيستي توالي خاص نسبت به cu منجر مي شود تا cu كافي روي نانو تيوپ ها را بپوشاند. نانوكريستالهاس cu به صورت يكنواخت روي نانوتيوپ هاي هسترين با غلظت پرشش بالا پوشانده شدند . به علاوه قطر متوسط نانو كريستال cu بين 10 و 30 nm روي نانو نيوپ به وسيله كنترل كردن شكل يستيدعي از هستيدين به وسيله تغييرات ph كنترل شد . آن نانوتيوپها تغيير مهمي را در ساخت راكستريكي به وسيله متنوع كردن قطره دايره نانوكريستال نشان دادند . بنابر اين اين سيستم ممكن است به يك قالب ساختاري هدايتگر براي ميكروالكترونيك ها حس گرهاي زيستي گسترش پيدا كرد. اين دوش بازيافت ساده مي تواند براي ساختن نانوتيوپ هاي فلزي و متنوع با پيشدهايي كه توالي هايشان براي يون هاي مخصوص شناخته شده به كار رود .

اندازه و شكل نانو كريستال ها تاثيرات مهم روي خاصيت هاي كاتاليتيك و الكترونيك دارد . براي به كار بردن نانو كريستال ها به عنوان قالب هاي ساختاري براي الكترونيك ابزار مغناطيسي نانوكريستال ها بايد جفت شوند . اگر چه نانو كريستال هاي گوناگون يكنواخت جمع شده اند و همچنين نانوكريستال ها روي سطوح نانو تيوپ ها اخيراً استوانه اي گزارش شده اند.

وقتي نيروي اتصالي عملكردهاي موج روي هم افتاده بين نانو كريستال هاي هم جوار به وسيله فشار شبكه نانو كريستال ها هماهنگ مي شود ، دامنه ساختارهاي الكترونيك قابل توجه مي باشد زيرا به مسافت و اندازه interdot بستگي دارد . اگر نانو كريستال ها بتوانند روي شكل هندسي نانو تيوپ در قطرهاي كنترل شده و غلظت هاي پوشش تشكيل شوند ممكن است نانوتيوب هايي با خاصيت هاي الكترونيك سازگار از يك نوع نانو كريستال توليد كند . اگر چه اين نوع ماده به عنوان يك قالب ساختاري به كار مي رود تا اجزاي الكترونيكي با اندازه نانو متر در حس گرهاي ميكروالكترونيكي و زيستي ريشه هايي را هم مربوط سازد .

سيستم هاي زيستي تركيب هاي نانو كريستال فلزات گوناگون در شكل ها و اندازه هاي دقيق و قابل تجديد را كنترل مي كنند . بنابر اين به كار بردن نانوتيوب ها به عنوان قالب ها كه در آن نانوكريستال هاي monodisperse رشد مي كنند ، منطقي است .پيچيدگي فلزات و پپتيدهايي شامل هستييدين به صورت گسترده اي مطالعه شده اند ، زيرا ميل تركيبي بالاي آنها براي يون هاي فلزي سيستم هاي عصبي مركزي به وسيله تغيير شكل پپيتد به شكل هاي غير عادي صدمه مي زند و اين تغيير شكل پروتئين ممكن است سبب بيماري پاركنسون و بيماري آلزايمر شود . بنابر اين شكل نانوتيوب هاي غني از هيستيدين متوالي براي به كار بردن يك قالب كافي براي تركيب هاي نانوتيوب فلزي ميسر مي باشد ، به علت توالي هاي خاص پپيتد ها براي توليد نانوكريستال ها بابلور بالا . به علاوه شكل هاي پپيتد روي نانوتيوب ها كه مي توانند به وسيله شرايط تجربي مثل PH  غلظت يون و درجه حرارت ، تعيين اندازه و غلظت پوشش نانوكريستال ها كنترل شوند بنابر اين اندازه و غلظت پوشش نانوكريستال ها روي سطح نانوتيوب پپيتد غني از هيستيدين به وسيله هماهنگ كردن آن شرائط كنترل مي شوند . زيرا نانوكريستال هاي فلزي در قطرهاي كمتر از         nm 10 براي مشاهده يك تغيير هادي مهم به وسيله اندازه نانوكريستال ها هستند . اين سيستم ممكن است به يك قالب ساختاري نانوتيوب گسترش پيدا كند .

با به كار بردن اين قاعده ، نانو كريستال هاي Au    را روي نانويتوب هاي متوالي

[Alu-His-His-Ala-His-His-Ala-Asp(HRE) ]

بازيافت كرديم و غلظت پوشش نانوكريستال Au به وسيله تغيير ph محلول كنترل شد. پپتيدهاي HRE متوالي به وسيله تغيير PH غلظت پوششي نانوكريستال Au را كنترل كرد.

اندازه نانوكريستال Au بيش از ارزش هاي گوناگون PH ثلبت بود، زيرا شكل پپتيد HRE نمي توانست به وسيله تغيير PH ، تغيير پيدا كند و اين به علت غلظت استحكام پپتيد HRE است.

در اينجا ما رشد نانوكريستال Cu را روي نانوتيوب ها به وسيله يك پپتيد غني از هيتيدين شرح مي دهيم ، عملكرد ساخت در شكل 1 شرح داده شده است. به طور خلاصه پپتيدهاي HG12 متوالي به گروه هاي آميد نانوتيوب ها پراكنده شدند و به وسيله هيدروژن جفت شدند.

شكل 1a. سپس پپتيدهاي HG12 ، Cu(II) را به عنوان محل تشكيل هسته

(شكل 1b) براي رشد نانوكريستالها Cu بيشتر به وسيله احياي يون هاي حبس شده هماهنگ مي كنند. (شكل 1c)

اين توالي پپتيد به شكل هاي چندتايي به وسيله هماهنگ كردن يون هاي Cu در موقعيت هاي مختلف وتبسته به ارزش هاي PH تبديل شد. بنابراين پپتيد HG12 كه روي سطح نانوتيوب پراكنده مي شود.

امكان دارد كه انداره نانوكريستال ها را در نتيجه شكل هاي قابل تغيير با روش تغيير PH كنترل كند.

ما مشاهده كرديم كه تغيير PH ، شكل پپتيد HG12 را تغيير داد و اندازه نانوكريستال Cu رشد كرده روي نانوتيوب به وسيله طيف نماي IR و ميكروسكوپ الكتروني نشان داده شد. اگر چه جمع شدن نانوكريستال هاي Cu روي سطوح يكنواخت به طور گسترده براي كاربردهاي ميكروالكترونيك ، حس گرها و كاتاليتيك مطالعه شده اند.

اين مطالعه يك نمونه رسيدگي نشده از monodisperse در حال رشد و نانوكريستال هاي Cu ايزوتروپيك روي سطوح نانوتيوب به وسيله بازيافت مي باشد.
Materials and methods:

براي آماده كردن قالب ها براي پوشش نانوكريستال Cu ، مولكول هاي Dicarboxylate به نانوتيوب ها در يك محلول اسيد سيتريك (PH 5.5) NaOH جمع شدند. پپتيد HG12 به وسيله تركيب كننده پپتيد عملي به صورت متوالي درآمد و با استفاده از Beckman 110 HPLC تصفيه شده كه مجهز بود به يك رديف c.18 براي مطالعه ساختار و عملكرد ژن . براي پراكندن پپتيد HG12 روي نانوتيوب هاي قالب 50ml از محلول پپتيد HG12 به 100ml از محلول نانوتيوب و پپتيدهاي HG12 در محل هاي آميد ، سطوح نانوتيوب به وسيله هيدروژن محدود شد (شكل 1a).

تركيب واكنش به آرامي به مدت 24 ساعت به حركت درآمد. نانوتيوب هاي پوشيده شده از آب  و يونيزه شستشو شدند.

و سپس به مدت 30 دقيقه centrifuged تا نانوتيوب هاي پوشيده از پپتيد HG12 را جمع آوري شدند.

پوشش پپتيد HG12 روي نانوتيوب ها با استفاده از يك ميكروسكوپ Raman و ميكروسكوپ نيروي اتمي تاييد شد. براي رشد نانوكريستال هاي  Cu روي نانوتيوب هاي پپتيد HG12 ، 50ml از محلول  به محلول نانوتيوب پپتيد اضافه شد تا تركيب هاي Cu(II)-HG12 را روي محلول نانوتيوب ها تشكيل بدهد تا محل هاي تشكيل هسته نانوكريستال Cu را به وجود بياورد (شكل 1b).

غلظت Cu(II) ، در يك PH بين 4 و 10 براي مطالعه تاثير PH روي رشد نانوكريستال Cu متفاوت بود. در همه موارد ، به مخلوط هاي واكنش اجازه داده شد تا در زير اكسيژن توزيع نشده قرار بگيرد تا پراكندگي يون Cu را روي نانوتيوب ها كامل كند. (Cu II) روي نانوتيوب هاي پپتيد به وسيله  50m mol از  كاهش پيدا كرد تا نانوكريستال هاي Cu را توليد كند (شكل 1c). اين كاهش (احيا) زير اكسيژن انجام شد و محلول هاي به دست آمده به مدت 24 ساعت بعد از كاهش با برنهايدريد سديم wereaged بعد از 24 ساعت نانوتيوب ها با آب nanepurt شستشو داده شدند و سپس دوبار centrifuged تا عامل كاهش اضافي و نانوكريستال هايي كه روي      نانوتيوب ها را پوشاندند ، انتقال دهد. محلول هاي نانوتيوب ml)5-3( روي شبكه هاي TEM براي تجزيه بيشتر به وسيله TEM  were dropped   (مدل JEOL_1200 EX). دو دوره از آزمايشات كنترل به عنوان نمونه انجام شدند. در دوره اول ، نانوكريستال هاي Cu مستقيماً روي نانوتيوب هاي مرتب در PH 6 بدون پپتيدهاي HG12 كه روي نانوتيوب ها را مي پوشاند ، رشد يافتند. شرايط تجربي مانند مورد بالا بود به جز اينكه هيچ HG12 روي نانوتيوب ها را قبل از يون هاي Cu نمي پوشاند. در دوره دوم ، 50ml از محلول  50mM با 50ml از پپتيدها در محلول هايي از PH6,PH8 زير نتيه وژن هنگام عدم حضور نانوتيوب ها incubated. اين محلول ها به وسيله برنهيدريد سديم كاهش پيدا كردند و مثل مرحله بالا شستشو پيدا كردند. اين نمونه ها به وسيله TEM تجزيه شدند.

Results and discussion:

به علت تغييرات هيتيدين در حدود PH6 ، HG12 انتظار مي رود يم تغيير شكل مهم را در زير و بالاي PH6 رشد كردند ، نانوكريستال هاي Cu ، monodisperse بودند و در غلظت بالا فشرده مي شود ، همانطور كه در تصوير TEM در شكل 2a سمت چپ نشان داده شد. يك تصوير بزرگ شده TEM شكل نانوكريستال Cu ايزوتروپيك در PH6 نمايش مي دهد. در اين ترتيب PH ، نانوكريستال هاي  Cu در يك قطر متوسط 10nm (در شكل 2a سمت راست) رشد پيدا كردند كه به وسيله تصاوير TEM مشخص شدند. پپتيد HG12 از نانوكريستال هاي Cu روي نانوتيوب ها از اكسيداسيون محافظت كند.

يك تفاوت در رشد نانوكريستال Cu وقتي مشاهده شد كه نانوتيوب هاي پپتيد HG12 با Cu(II) بين PH7 و PH10 كاهش پيدا كردند. در اين دامنه PH ، ميانگين قطر متوسط نانوكريستال هاي Cu به 30nm افزايش پيدا كردند (شكل 2b سمت چپ) ، اگر چه توزيع سايز آماري نانوكريستال هاي Cu در شرايط اساسي عموماً monodisperse است (شكل 2b سمت راست)

پايان نامه خاك و كوير

خاك و كوير

پيشگفتار

به حكم وظيفه جهت ارائه تحقيق به موضوعات مخلتفي فكر كردم ولي خوشبختانه در نهايت حكم وظيفه جاي خود را به حكم علاقه داد و بيش از  همه سه موضوع نظرم را به خود جلب كرد – جمع آوري اطلاعات در مورد پرورش و نگداري گلهايي كه قدمت داشته و از كودكي علاقه زيادي به آنها داشتم.

• مبارزه بيولوژيكي با آفات كشاورزي
• احياي كوير
• در رابطه با موضوع اول جز در چند مورد مطالب زيادي نيافتم.
• در مورد موضوع دوم هيچ چيز نيافتم

در رابطه با موضوع آخر موفق به يافتن مطالبي در سايت هاي اينترنتي و چند كتاب البته نه چندان جديد شدم كه خوشبختانه از نظر نحوه نگارش و ارائه مطالب بسيار خوب و حتي به كتب جديد نيز ارجحيت داشتند. بنابراين حين موضوع را اصل قرار داده و به جمع آوري اطلاعات در اين زمينه پرداختم. البته چون به مطالب جامعتري دست يافتم احيا( عمران) كوير را بخشي از تحقيق قرار داده و« خاك و ما» را جهت عنوان كلي درنظر گرفتن كه شامل دو بخش« خاك را دريابيم» و« عمران كوير، شور شيرين» مي باشد. اميدوارم كه مورد تأئيد استاد گرامي نيز قرار گيرد.

بخش اول

خاك را دريابيم

آغازه

زمين كه خود به ظاهر جماد و بي جان مي نمايد پناهگاه موجودات زنده و منشأ رويش و بالندكي و بستر و زيست گاه امن گياهان و جانوران و انسان بوده و از آنچه را  كه در اختيار داشته و دارد به موقع و به اندازه و با كمال سخاوت به هر خواهنده اي هديه كرده و مي  كند.

و اما انسان!

با كمال تأسف بايد گفت كه انسان امروزي در مقابل دريافت تمامي هداياي بي دريغ  زمين كه خود شعاعي از لطف و رحمت پروردگارند، جز فقر و نابودي ارمغاني براي آن نداشته و باخودخواهي، كوته نظري، لحظه نگري و بي توجهي به چشم انداز دور عملكرد غير عادلانه و غيرمنطقي خود نه تنها داشته هاي زمين را به نابودي كشانده بلكه عدم سلامت جهاني را نيز در ابعاد مختلف اجتماعي، اقتصادي، سياسي و بهداشتي عايد بشر كرده است. والحق نيز انديشيدن به منافع آني و ناديده گرفتن عواقب آن در ر درازمدت نتيجه اي جز اين نبايد داشته باشد. پس بيائيم همه با هم دست به سوي آن يكتاي لطيف بلندكرده و از او بخواهيم كه انسان را از اين همه خودخواهي و لحظه انديشي نجات داده و او را بيش از پيش متوجه روح لطيف ولي خفته و غبارگرفته خويش گرداند تا شايد با خود و سرشت خود و با طبيعت پيرامون جز اين باشد كه هست.

به اميد آن روز

(1)

شناخت خاك

 خاك اين گنجينه حيات؛ نزد انسان به وديعه گذاشته شده است.  البته وديعه اي با حق استفاده از طرف خاك مالك حقيقي. پس انسان نه تنها به عنوان يك امانتدار موظف به حفظ آن است بلكه بايد تلاش كند تا بهتر از آنچه كه پيشنيان تحويل گرفته، به آيندگان تحويل دهد.

لازمه حفظ و حفاظت از خاك شناخت آن در جنبه هاي مختلف تشكيل، حاصلخيزي، كاهش حاصلخيزي، آلودگي ها و عوامل مثبت و منفي مؤثر در آن مي باشد و اين شناخت در نهايت بايد منجر به ارائه راهكار هائي مناسب جهت تقويت عوامل مثبت و سازنده و تضعيف و دفع عوامل منفي و مخرب گردد.

شناخت خاك

خاك سطحي ترين قسمت پوستة جامد زمين است كه به صورت لايه نازكي سنگهاي زيرين را پوشانده است.

ضخامت اين لايه در شرايط مختلف معمولاً از(2-5/0) متر متغير بود و در مواردي به كمتر از 5/0  متر هم مي رسد.

قشر خاك بين آتمسفر يعني پوشش هوايي زمين و بخش سخت و تخريب نشده زمين يعني ليتوسفر قرار دارد. اين لايه عليرغم ضخامت بسيار ناچيز خود در مقايسه با ساير لايه ها، منبع توليد و درآمد و محل زندگي موجودات زنده بوده و اساس تمدن مادي است.

خاك حاوي مواد معدني( ريگ، شن، ماسه و رس) و مواد آلي( بقاياي گياهي و جانوري) و آب وهوا مي باشد.

حال ببينيم كه خاك چگونه تشكيل شده و در تعامل با عوامل گوناگون چه وضعيتي پيدا مي كند.

لايه ها و محيط هاي تشكيل دهنده خاك و يا مرتبط با آن عبارتند از:

• آتمسفر : (هوا و آب نزولات جوي)
• ليتوسفر: سنگهاي تحخريب نشده
• بيوسفر: گياهان و جانوران و موجودات ذره بيني
• مجموع محيط ها يا لايه هاي فوق پدوسفر يعني محيط واقعي خاك را تشكيل مي دهند.
• خلاصه اينكه خاك از مواد و قسمت هاي مختلفي تشكيل شده و تحت تأثير عناصر آنها در حال تغيير و تكامل دائمي است. البته تغييرات با هدف رسيدن به نقطه و يا شكل خاصي صورت نمي گيرد، بلكه مداوم بوده و به منظور برقراري توازن و تعادل بين تخريب و تشكيل صورت گرفته و پيوسته تكرار مي شود.
• بعنوان مثال در اثر عواملي موادي مانند آهن، آلومينيوم، رس و ماده هوموسي كه از اجزاء خاك هستند پديد مي آيند. ولي اين مواد به همين شكل و صورت ثابت در زمين باقي نمي مانند بلكه آنها نيز علاوه بر كاربردهاي اوليه تغيير وتحول يافته يا روي خاك انباشته شده يا به زير خاك انتقال مي يابند و با تخريب و تجزيه مود جديدي را بوجود مي آورند.

بنابراين خاك برخلاف سنگ يك ماده كامل و تمام شده نيست بلكه پيوسته تغيير وتكامل يافته وطبق اصول و قواعد صحيح خود را با تغييرات داخلي و خارجي تطبيق داده وهرگز به سكون نمي رسد.

عوامل گوناگون محيطي و تأثير آنها در تحول و تشكيل خاك

محيط و خاك دو جزء لاينفك بوده و پيوسته در حال تأثير و تأثرند. هر يك از لايه هاي متشكله خاك با عوامل خاص خود خاك را تحت تأثير قرار داده و موجب تغييراتي در آن مي گردند. اين عوامل عبارتند از:

الف: عناصر آب وهوايي

ب: موجودات زده

ج: نوع سنگها

د: آب اضافي

ه: ناهمواريها

و: انسان

ز: زمان

عوامل فوق ضمن تأثيرگذاري بر خاك بر يكديگر نيز مؤثر واقع مي شوند. مانند تأثير نوع سنگها و لايه ها در ميزان نفوذ آب و يا تجمع آب اضافي در زمين و يا تأثير آب وهوا در پيدايش نوع خاصي از موجودات زنده و .....

الف:عناصر آب وهوايي

عناصر آب وهوايي عبارتند از:

1- رطوبت:

تغييرات فيزيكي وشيميايي خاك پيوسته تابع رطوبت و آب ناشي از نزولات جوي است. بگونه اي كه افزايش نزولات سبب تسريع در تغيير شكل مواد آلي و معدني شده و كاهش شديد آن سبب كندي يا عدم تشكيل خاك مي گردد، و همچنين افزايش و كاهش شديد دما. مثلاً  در بيابانهاي خيلي خشك و در قطبها خاك تشكيل نمي شود. زيرا در بيابانها به عللي از جمله  خشكي فوق العاده و در قطب ها به دليل سرماي شديد گياه نمي رويد و در نتيجه  هوموس تشكيل نشده و تخريب شيميايي نيز صورت نمي گيرد.

افزايش و كاهش رطوبت تنها تابع ميزان بارندگي نبوده  و به نوع و پراكندگي و فصل ريزش آنها نيز بستگي دارد. ضمن اينكه ساير عوامل نيز به نوبه خود تأثيرگذار هستند.

2- دما

 دما نيز از عوامل مؤثر در خاك مي باشد. اين عامل در شرايط مختلف زماني و مكاني تأثيرات متفاوتي از خود بجا مي گذارد. بعنوان مثال در آب وهواي اقيانوسي خاك يخ نمي زند و امكان شستشوي خاك در تمام سال وجود دارد ولي در  آب وهواي خشك با زمستان سخت خاك معمولاً تا عمق زيادي يخ زده و در طول اين مدت شستشو و تجمع مواد در خاك اتفاق نمي افتد. يعني با يك عامل واحد الزاماً، تغيير يكسان و مشابهي را بدنبال نخواهد داشت بلكه نوع اين تأثير و تغيير بسته به شرايط و موقعيت متفاوت خواهد بود.

3- باد

باد سبب خشكي و خشكي سبب عدم تشكيل خاك مي گردد. زيرا در اين شرايط پوشش گياهي تنگ و ضعيف شده و نيروي مقاومت خاك در مقابل باد كاهش مي يابد  در نتيجه موجبات كنده شدن خاك توسط باد و تشكيل ماسه بادي فراهم گشته و فرآيند تشكيل خاك ضعيف مي گردد.

ب: موجودات زنده

• گياهان

گياهان خاك را در مقابل فرسايش ناشي از تأثيرات باد، باران و تابش شديد خورشيد محافظت مي كنند.

ريشه هاي عميق گياهان، مخصوصاً درختان جنگلي اب را به اعماق هدايت كرده و در شرايطي با ترشحات اسيدي خود گياهان در مناطق شور به حل شدن آهن و ساير اجزاء حل شدني خاك كمك مي كنند مقدار زيادي از كلرورسديم و سولفات سديم ر جذب كرده و مانع تأثيرات بد آنها در خاك مي گردند.

 گياهان از طريق ايجاد هوموس در تشكيل خاك و نوع آن مؤثر واقع شده و به حفظ حاصلخيزي آن كمك مي كند كه نتيجه آن افزايش محصول خواهد بود.

هوموس چيست؟

هوموسها بقاياي گياهي هستند كه با گذشت زمان و تحت شرايط خاص تشكيل شده و با توجه به شرايط آب و هوايي و نوع و تيپ خاك منطقه انواع متفاوت و تأثيرات متفاوتي دارند. مانند:

هوموس هاي اسيدي يا نارس(  خام) ، قهوه اي، و خاكستري  

هوموس هاي اسيدي: معمولاً در خاك هاي فقير نواحي مرطوب تشكيل شده و بنا به عللي مانند فقر مواد آلي،ا سيدي بودن محيط و عدم فعاليت موجودات مفيد خاكزي، باكتريها و كرمها، با خاك مخلوط نشده وقادر به محافظت آن در مقابل عوامل فرسايش نيستند.

هوموس هاي قهوه اي: در دو نوع اسيدي و كمي قليايي ديده مي شوند و در مقايسه با هومس هاي اسيدي داراي مواد آلي بيشتري هستند، بيشتر تجزيه مي شوند و تا حدي با ذرات معدني خاك مخلوط مي شوند در نتيجه بهتر از هوموس هاي اسيدي قادر به محافظت از خاك هستند.

هوموس هاي خاكستري: اين نوع هوموس ها از لحاظ مواد غذايي نسبتاً غني بوده وبيشتر زير گياهان استپي و در جنگلهاي درختان پهن برگ تشكيل مي شوند.

هوموس خاكستري بهترين نوع هوموس محسوب مي شود و به دليل مخلوط شدن با مواد  معدني خواص فيزيكي و شيميايي خاك را بهبود بخشيده و در مقابل عوامل فرسايش از خاك محافظت مي كند.

2- جانوران

موجودات ذره بيني و حيوانات كوچك خاكزي

قبلاً گفته شدكه بيوسفر زمين زيست گاه موجودات زنده از جمله موجودات ذره بيني و حيوانات خاكزي است. اين موجودات دو دسته هستند كه هر يك نقش و تأثيري متفاوت با ديگري داشته و در تشكيل و تكامل خاك دخالت دارند. اين دو دسته عبارتند از:

1- فلورا = باكتري ها و قارچها

اين دسته در تجزيه مواد آلي و تبديل آنها به مواد معدي، ايجاد هوسوس و قابل جذب شدن مواد براي گياهان مؤثرند.( تأثيرشيميايي)

• فونا- كرم، هزارپا، موش، خرگوش و ....

اين دسته بيشتر در كندن خاك و مخلوط كردن آن با مواد آلي و ايجاد مجاري و منافذ براي نفوذ آب، هوا وريشه گياهان مؤثرند( تأثير فيزيكي)

ج:  نوع سنگها

سنگ ها به دليل تفاوت در بافت و تركيب تأثيرات متفاوتي در تشكيل خاك دارند،علاوه بر اين ميزان اين تأثير بسته به مراحل تكامل و منطقه آب و هوايي نيز متفاوت است. مثلاً تأثير آنها در خصوصيات خاك در مراحل اوليه تكامل بيشتر از ساير عوامل بوده و بتدريج اين تأثير ضعيف مي گردد و يا اينكه در مناطق حاره تأثيرگذاري آن در خاك كمتر از مناطق معتدل و مرطوب است.

د: آبهاي زيرزميني

آبهاي زيرزميني كه به آنها بيگانه يا اضافي( زائد) نيز مي گويند بطور مستقيم تابع نزولات جوي نبوده بلكه بصورت آب اضافي ضمن نزولات جوي در اختيار خاك قرار مي گيرند اين آبها اغلب در كف درّه ها و چاله ها و امثال آن وجود دارند، و تأثير آنها در تشكيل خاك و روئيدني ها در مناطق خشك كه باران خيلي كم مي بارد بيش از ساير مناطق است. در اين مناطق بر اثر تبخير و بالا آمدن آب شورف خاكهاي شور تشكيل مي شوند. تأثير اين آبها در مناطق مرطوب به نوع ديگري بوده و سبب تشكيل خاكهاي مرطوبي مانند خاكهاي چمني با ياگلاي يا خاكهاي مردابي و امثال آن مي گردند.

در مناطق مرطوب گاهگاهي نيز آبهايي كه به آنها  آبهاي مسدود مي گويند وجود دارند اين آبها براثر بارندگي زياد بوجود آمده وروي لايه هاي نفوذناپذير به صورت موقتي جمع مي شوند. اين آبها نيز سبب پيدايش خاكهاي مرطوبي از نوع ديگر مي شوند.( پسيدوگلاي)

آبهاي مسدود را مي توان در مناطق كاملاً هموار در جايي كه آب راهي به خارج ندارد پيدا كرد آبهاي فوق چون از نظر اكسيژن ضعيف بوده و از نظر حياتي شرايط نامساعدي دارند سبب پديده احياء در خاك مي گردند. بر اثر اين پديده رنگ خاك خاكستري مي شود. و در لايه هايي كه هوا به آن نمي رسد، بر اثر اكسيداسيون مجدد تركيبات آهني، لكه ها وخطوطي به رنگ قهوه اي و سرخ بوجود مي آيد.

ه: ناهمواريها

ناهمواريها بصورت غيرمستقيم از جمله از طريق پوشش هاي گياهي بر خاك مؤثر واقع مي شوند. مثلاً ميزان رطوبت در تمام نقاط در ناهمواريها يكسان نيست. درياي دامنه ها، در درّه ها و چاله ها ميزان رطوبت بيش از نقاط مرتفع بوده و در جهات مختلف نيز ميزان آن متفاوت است. اين تفاوت موجب پيدايش پوشش هاي گياهي متفاوت، هم از نظر نوع و هم از نظر  تراكم و پرپشتي مي گردد. در نتيجه هرجا كه پوشش گياهي قويتر باشد ميزان محافظت از خاك نيز قوي تر خواهد بود. علاوه بر آن نوع پوشش ها نيز در درازمدت در نوع خاكهاي تشكيل شده مؤثر خواهند بود.

و: انسان

نقش انسان در تغييرات خاك چه در بعد منفي و چه در بعد مثبت مي تواند نقشي بسيار مهم وتأثيرگذار باشد، كه متأسفانه! درحال حاضر در جنبه هاي منفي قوي تر عملكرده است. از جمله اينكه انسان با تبديل و تغيير كاربريهاي اراضي، كشت و كار  غيراصولي، آبياري بي رويه و نادرست و ..... سبب تغييرات منفي در خاك شده و در صورت عملكردي در خلاف جهت اعمال مخرب مي تواند بسيار مثبت وسازنده، برخاك مؤثر واقع گردد.

كه در رابطه با اين عامل درجاي خود به آن پرداخته خواهد شد.

ز: زمان

زمان بطور غيرمستقيم و از طريق عوامل گفته شده در تشكيل و تكامل و تحول خاك مؤثر واقع مي گردد.  يعني هرقدر اين عوامل زمان بيشتري براي تأثيرگذاري داشته باشند به همان نسبت تغييرات حاصله بيشتر و شايد متفاوت خواهند بود يعني هرقدر اين عوامل زمان بيشتري براي تأثيرگذاري داشته باشند به همان نسبت تغييرات حاصله بيشتر و شايد متفاوت خواهند بود.

خلاصه اينكه هريك از عوامل بسته به نوع و شرايط و نحوة  تأثير مي تواند موجب تغييرات منفي و يا مثبت در خاك گردند.

تغييرات منفي خاك

خاك به عنوان يك عامل مهم اقتصادي كه مي تواند حيات بخش بوده و سبب ترقي و تعالي مادي و فرهنگي و اجتماعي مي گردد، بر اثر استفاده بي رويه و بي توجهي و عدم اطلاع انسان از اصول صحيح كشاورزي بتدريج كم قوه و حتي غيرقابل استفاده مي گردد. در اين تغييرات برخلاف تصوّّر عده اي، فرسايش هيچ نقشي نداشته بلكه عوامل ديگري هستند كه موجبات كاهش درجه حاصخليزي كاهش محصول و در نهايت از بين رفتن آن مي گردد، بدون اينكه خاك فرسايش يابد.

اين تغييرات عبارتند از:

1- كم شدن ذخيره بازي و موادغذايي گياه در خاك

2- سخت شدن زمين

3- كاهش يا نابودي هوموس

4- رويش و رشد شديد علفهاي هرز

5- آلودگي هاي خاك

1- كم شدن ذخيره بازي و موادغذايي درخاك

كم شدن ذخيره بازي در خاك، سبب اسيدي شدن آن و كاهش ميزان محصول مي گردد عواملي كه منجر به چنين مشكلي مي گردند بسيارند از جمله:

الف:  بارندگي و آبياري زياد

نتيجه بارندگي يا آبياري زياد شسته شدن بازاء و موادغذايي و دورشدن آنها از دسترس  گياه مي باشد، كه ممكن است به دو صورت عمودي و افقي روي دهد.

پايان نامه گياه شناسي

پايان نامه گياه شناسي

I - مقدمه

• گياه شناسي
• منشاء
• رشد، مرفولوژي و فنولوزي( گل و ميوه)
• اهيمت تغذيه اي
• ارقام
• آب وهوا
• آبياري
• خاك
• تغذيه

10- برداشت

11- هر س و  تربيت و تأثير  آن بر فيزيولوژي گياه

12-تكثير( پيوند) و تأثير آن بر فيزيولوژي گياه

13- ريزش و علل عمده آن

14- روغن زيتون و سه فاكتور اساسي در توليد ماكزيمم آن

II - شرايط محيطي و اثرات فيزيولوزيك آن

1- نور

الف- شدت نور

ب- كيفيت نور

2- دما

الف- دماي بالا

ب- دماي پائين

3- آب

الف- ميزان آب مورد نياز

ب- استرس خشكي و  تأثير آن بر فتوسنتز، مانيتول و پتانسيل اسمزي

ج- استرس غرقابي

4- مواد غذايي

الف- نيازغذايي

ب- استرس غذايي

5- نمك

6- آلودگي هاي زيست محيطي

الف- ازن

ب- UV-B

7- نتيجه گيري

I - مقدمه

1-گياه شناسي:  

دانه داران Phyllum division :Spermatophta : شاخه

نهاندانگان: sub division: Anigosprems  : زيرشاخه

دولپه ها: Dicotyledon   Class: زده

پيوسته گلبرگان Gamopetales : sub class : زيركلاس

پيوسته گلبرگان تخمدان فوقاني : Seri

گل منظم: Group

Geutinales  : راسته

Oleaceae : تيره

Oleodieae : زير تيره

1-L  europaea  Olea : جنس- گونه

اين خانواده در سال 1809 بعنوان يك خانواده مجزا و مستقل به رسميت شناخته شد. اين جنس حداقل 35-30  گونه دارد(5).

زيتون در ختي است زيبا و هميشه با برگهاي متقابل و پايا كه در مناطق مديترانه اي رويش دارد. ميوه آن سفت و براي تهيه روغن استفاده مي شود (1) .

اين درخت كوچك بومي قسمت نواحي مديترانه اي است(7-5). مصريان، يونانيان، و رومي هاي دوران باستان و بقيه ملت هاي مديترانه زيتون را بخاطر ميوه هاي روغني آن كشت مي كردند(7).

2 -منشاء

به احتمال زياد منشاء اوليه زيتون سوريه و لبنان بوده است و از آن به بقيه نقاط راه يافته است(2).

ولي عده اي معتقدند كه منشاء زيتون به 6 هزار سال قبل و به آسيايي صغير و تركيه كنوني برمي گردد.(8)

در ايران، گرگان، رودبار و منجيل در ختان كهنسالي هستند كه شايد بيش از 2000 سال قدمت داشته باشند(3). امروزه بيشترين ز يتون دنيا در منطقه مديترانه پرورش يافته و مصرف مي شود و مصرف عمده آن به صورت روغن زيتون است بطوريكه 90% از درختان زيتون مديترانه جهت روغن كشي پرورش مي يابند و بخشي از آن نيز به صورت سبز( نارس) يا سياه( رسيده) مصرف تاره خوري يا روميزي دارد(6) .

3- رشد، مرفولوژي و فنولوژي:

در خت زيتون يك گياه كند رشد با طول عمر زياد است و در نوحي جنوبي مديترانه بعد از 10 سال به اندازه نهايي خود مي رسد. هرچند به دليل سال آوري و نوسانات بارندگي جهت ارزيابي كلي باردهي و توليد ميوه 30 سال لازم است.

غالباً طويل شدن شاخه در بهار رخ مي دهد و با افزايش دما رابطه مستقيم دارد. رشد جوانه انتهايي ، نمو جوانه هاي جانبي را تحت تاثير قرار مي دهد و شكل و ساختار   كانو پي درخت  تحت تأثير غالبيت رشد جوانه انتهاي قرار مي گيرد. البته تابش، حاصلخيزي خاك و تنظيم كننده هاي رشد نيز غالبيت انتهايي را تحت تأثير قرار    مي دهند(5).

گل هاي زيتون بدون پوشش زيتون به صورت جانبي برروي چوب يكساله و به ندرت گل انتهايي در O.europaea ديده مي شود. گلدهي برروي شاخه دوساله نيز غير معمول است. جوانه هاي رويشي و زايشي در كنار محور برگ قرار مي گيرند. گلدهي و تشكيل ميوه و نمو آن به ميزان زيادي به شرايط آب وهوايي بستگي دارد(5)0

گل زيتون به رنگ سفيد – بايك كاسه كوچك 4 گلبرگ، 2 پرچم و يك مادگي سبز – گوشتي با يك خامه كوتاه - ضخيم و يك كلاله بزرگ ديده مي شود(12).

گل خوشه به تقسيمات دوتايي 40-12  گل(5) يا( 26-12 )گل(12) در  هر خوشه، گلها كامل( هر مافروريت) و يا ناقص هستند(5-12) و در هر خوشه تنها يك ميوه تشكيل مي شود فقط در بعضي اي كوليتوار ها با ميوه كوچك( مثلi Koroneik ) ممكن است 3 ميوه در هر خوشه تشكيل شود.در  هر گل آذين گلدهي همزمان نيست و علت ريزش اوليه در زيتون لقاح ناقص است(5). زيتون گياهي دگر- گشن است و نياز به پلي ناريز دارد چرا كه خود نا سازگار است و گرده افشاني آن توسط باد صورت     مي گيرد(12-5). هر در خت بالغ در هر سال 000/500 يا بيشتر گل ميدهد و ميزان fruit-set در  آن كمتر از 5% است(5). در  بعضي از منابع آن را بين 5- 1% ذكر مي كنند(12). با توجه به شرايط آب وهوايي و سال(رشد) در حدود 98 تا 15 درصد از گل هاي ز يتون كامل هستند(12).

براي گرده افشاني مطلوب نياز به يك منبع دائمي و پيوسته از دانه گرده در طي دو ره قابليت پذيرش دانه گرده توسط كلاله دارد. بعضي از كولتيوارها نسبت به بقيه كولتيوارها پلي  ناريز هاي بهتري هستند.  در  بعضي از كولتيوارها نر عقيمي يا سقط جنين بالا وجود دارد . اصولاً ميزان بالاي هتروسس در زيتون توسط پديده خودناسازگاري در آن بوجود مي آيد. اما البته اين حالت به شرايط آب و هوايي نيز بستگي دارد. رشد و  نمو ميوه در زيتون به شرايط آب و هوايي برمي گردد. در صفات مهمي نظير ميزان روغن و كيفيت آن ، گوناگوني آب وهوايي يا شرايط محيطي از گوناگوني ژنتيكي مهمترند(12-8) .

ميوه :

ميوه زيتون سفت است و از نظر بتانيكي شبيه به گيلاس و بقيه هسته داران است .ميوه زيتون عبارت است از يك برچه و ديواره  تخمدان كه قسمت هاي گوشتي و سخت را با هم دارد. پوست ميوه( اگزوكارپ) بدون كرك و داراي روزنه است.  گوشت ميوه (مزوكارپ) قسمتي از ميوه است كه قابل مصرف است ، از آن روغن استخراج مي شود يا اينكه ممكن است ميوه آن را در آب نمك يا سركه خوابانده و مصرف كنند ، مزوكارپ  اگزوكارپ آن مصرف مي شود. هسته(آندوكارپ) كه بذر يا جنين را در برگر فته است. شكل، اندازه ميوه، و اندازه هسته و ظاهر مرفولوژيكي ميوه زيتون بطور وسيعي در ميان كوليتوارهاي زيتون فرق مي كند (7).

يك ميوه از 82 % گوشت ميوه( مزوكارپ)، 16% هسته( آندوركارپ) و 2% بذر تشكيل شده است.

4- اهميت تغذيه اي :

تركيبات گوشت ميوه به ترتيب: 58% آب – 25% روغن- 6% قند- 4% پلي ساكارريد- 3% پروتئين- 2%  فنل – 1% پكتين- 1% بقيه تركيبات (9) .

مواد معدني: كلسيم: 79 ميلي گرم، فسفر: 19 ميلي گرم ، آهن : 9/0 ميلي گرم، سديم: 760 ميلي گرم، پتاسيم : 48 ميلي گرم .

ويتامين ها:

ويتامين A :( IU )200،  تيامين: 01/0 ميلي گرم ، ريبوفلاوين: 18/0 ميلي گرم ، نياسين: 1/0 گرم، ويتامين C:3 ميلي گرم (6).

رو غن زيتون مناسبترين روغن خوراكي در جهان است و به دليل ارزش تغذيه اي وكيفيت پخت و پزي آن ، در سراسر جهان مصرف كننده ها پي به ارزش واقعي ميوه  زيتون برده اند . زيتون و محصولات فرعي آن در جايگاه ويژه اي در رژيم غذايي پيدا كرده اند(8).

روغن زيتون داراي اسيد هاي چرب غير اشباع 70 تا 80% اسيد اولئيك، 7 تا 12% لينوئيك اسيد و مقادير كمي پلي فنلي ها ، تكوفرول ، استرول و مقادير زيادي تركيبات معطر است (6) .

5- ارقام زيتون:

معمولاً كوليتوارهاي زيتون براساس كاربرد و استفاده تجاري آنها به 2 دسته تقسيم مي شود ارقام روغني و ارفام روميزي .

كوليتوارهاي روغني غالبيت دارند. معروفترين آنها در اسپانيا:

Picual, Arbequina, Cornicabra, Hojiblanco, Empelter,  

در ايتاليا: Frantoio, Moraiolo,Leccino, Pendolino

يونان:Kornoeiki

تونس: Chemlali

تركيه: Ayvalik

كاليفرنيا و استراليا و غيره: Mission

كوليتوارهاي روميزي زيتون شامل اسپانيا:Manzanilla

( در استرالياsyn_Queeen )( د ركاليفرنيا Syn. Sevillano ) Gordal

يونان: Kalamato

ايتاليا Ascolano

تونس و غيره  Baroani:

سال آوري مشكلي است كه در بعضي از كوليتوارها وجود دارد.(6)

رقم بي ميوه اي از اين گياه با نام" Swanhill " كه براي كشت در منزل يا خيابان مناسب است بطور معمول روي O.oblonga پيوند زده مي شود ريشه داركردن قلمه هاي اين رقم دشواراست. آنها را بايد زير مد افشان قرار داد و با ايندول بوتيريك اسيد با غلظت ppm 2000 يا 3000 تيمار كرد.ميتوان اين رقم را روي  ارقام آسان ريشه زا كه بعنوان پايه به كار مي روند، پيوند زد. رقمهاي O.europaea MalesticWilsonii  Beauty نيز بي ميوه اند و به آساني بيشتري ريشه مي دهد(4).

آب و هوا:

بطوركلي درخت زيتون در عرض جغرافيايي 30 تا 45 د رجه شمالي و جنوبي پرورش مي يابد. اين مناسبترين شرايط آب و هواي از نوع مديترانه اي با تابستانهاي گرم و خشك طولاني و زمستانهاي معتدل تا سرد است بعضي از واريته هاي زيتون نظير انواع مصري و تونس يا اسرائيلي با وجود نياز سرمائي خيلي كم گل ميدهند د رحاليكه واريته هاي ديگر جهت تمايزيابي مناسب گلها نياز به سرماي بيشتري دارند.

از آنجا كه درختان زيتون هميشه سبزند با دماهاي يخبندان شديد حساس اند. معمولاً جوانه ها و شاخه هاي بارده در ماي زير 5 درجه سانتيگراد از بين مي روند. شاخه هاي بزرگ و كل درخت در صورتي كه دما به  10- درجه سانتي گرادبرسد از بين مي رود.

واريته هايي مثلArbequina, Pendolime, Picual, Leccino وPicholine يا اHojiblanca ثابت شده است كه در نواحي مديترانه اي، دماهاي پائين را بيشتر ا ازبقيه و اريته ها تحمل مي كنند. واريته هايي مثل Manzanillo, Frantoio يا Barnea به عنوان ارقام متوسط تا خيلي حساس به خسارت يخبندان در نظر گرفته مي شوند.

درنواحي كه بارندگي تابستاني رخ مي دهد اين امر ممكن است منجر به بعضي از مشكلات در پرروش زيتون شود. بيماري هايي قارچي و باكتريايي به اضافه مسائل مربوط به كنترل سطح رطوبت ميوه جهت توليد روغن، احتمالاً ميزان توليد محصول در ختان و قابليت استخراج روغن را كاهش مي دهد.(10-11)

7-آبياري :

معمولاً آبياري يكي از پرهزينه ترين عمليات و نياز به صرف زمان زيادي دارد. هزينه هاي مربوط به بهبود كنترل آفات و علفهاي هرز، هرس و حاصلخيزي خاك منجر به محصول دهي بيشتر نخواهد شد، اگر سيستم آبياري مطلوب نباشد. مديريت ضعيف آب ميتواند بهره دهي زيتون را تهديد كند و حتي زندگي گياه را به خطر اندازد.

نمو درختان جوان رابطه نزديكي با رژيم آبياري دارد. در طي سالهاي اوليه معمولاً رابطه مثبتي بين حجم كانوپي و محصول دهي وجود دارد. معمولاً مديريت  ضعيف آبياري منجر به تأخير در نمو  كانوي مي شود با اينكه ممكن است نشانه هاي استرس خشكي مشاهده نشود. وقتي كه برگ درختان زيتون پيچيده و  چروكيده مي شود، ميزان رشد درخت به مدت طولاني كاهش مي يابد و بعنوان يك درخت هميشه سبز، زيتون آب را در سراسر سال مصرف مي كند. بعنوان يك پيامد مستقيم رشد رويشي و در نتيجه ميزان توليد از طريق مقدار رطوبت پائين خاك در طي فصل رشد، تحت تأثير قرار مي گيرد. هرچند بايد گلدهي و تجمع روغن بعنوان دو مرحله فوق العاده حساس در نظر گرفته شوند.

مجموع فصلي مقدار آب مورد نياز براي يك باغ در مرحله رشد كامل جهت محصول دهي مطلوب بستگي به مقدار تبخير و تعرق روزانه، تناوب بارندگي، پوشش سطح باغ و كنترل علف هرز دارد. دو روش اساسي براي محاسبه پتانسيل تبخير وتعريق(ETO ) براي يك منطقه استفاده مي شود.

روش اول، اطلاعات مربوط به آب وهوا را در داخل فرمول هاي متفاوتي قرار مي دهند و روش ديگر براساس مشاهدات مستقيم كاهش و از دست دهي آب از يك طرف فلزي گرد است تحقيقات در كاليفرنيا و آرژانتين، با تحقيقات ثابت شده در استراليا نشان مي دهد كه ماكزيمم محصول دهي را خواهيم داشت در صورتي كه يك باغ بين 70 تا 85% پتانسيل تبخير و تعريق خود آب دريافت كند.

بايد جنبه هاي ديگر مثل بازدهي سيستم آبياري و كيفيت آب، به دقت در نظر گرفته شوند. سيستم هاي انتقال ناكارآمد، به آب بيشتري جهت جبران مشكلات موجود نياز دارند. برهمين مبنا، آب شور نياز به يك مقدار آب اضافي جهت شستشو و آبشويي نمك خواهد داشت.

معمولاً اين روش آبياري در خيلي از مناطق دنيا استفاده مي شود. هر چند بايد اين سيستتم با يك ارزيابي بموقع وضعيت رطوبتي خاك بعنوان يك جنبه ضروري جهت اندازه گيري دقيق آن استفاده شود.

سرانجام لازم به تأكيد است كه زماني كه كانويي درخت به اندازه نهايي خود مي رسد، ماكزيمم رشد رويشي يا حتي ماكزيمم محصول دهي، هميشه يه معني بالاترين بهره وري نيست.

بايدهر پرورش دهنده( افزايش) مقدار آب آبياري را تا جايي به كار برد كه افزايش محصول منجر به هزينه هاي اضافي آبياري نشود(10-11).

- 8خاك:

درختان زيتون نسبت به خوبي به محدوده وسيعي از خاكها سازگارند. اما آنها خاكهاي خنثي يا متعادل با 8-6/6:PH را ترجيح مي دهند. حتي با وجود اينكه درخت زيتون ممكن است شرايط شوري را خيلي بهتر از بقيه محصولات تحمل كند.  بايد ازخاكهاي فوق العاده شور و سديمي اجتناب كرد.

درختان زيتون سيستم ريشه اي نسبتاً سطحي دارند و در نتيجه، آنها صرفاً به  عمق m 1 تا 5/1 پروفيل خاك بدون هيچگونه محدوديت فيزيكي خاصي نياز  دارند. درختان زيتون خاكهايي با بافت نسبتاً خوب از شني تا لومي- رسي- سيليني را ترجيح مي دهند. بدون توجه به جنس بافت خاك، اين از اهميت خاصي برخوردار است كه خاك داراي زهكشي خوب و مطلوبي باشد. ظرفيت نگهداري بالاي آب بخصوص زماني مطلوب است كه درختان در شرايط زمينهاي خشك و يا تحت آبياري غرقابي باشند. خاكهاي شني تر مي توانند به راحتي با سيستم آبياري داراي دفعات بيشتر مثل سيستم مه پاش(micro Sprinkler ) و قطره اي مديريت شوند. جهت ماكزيمم رشد درختان و ميوه دهي زودتر، باغ زيتون بايد از شرايط تغذيه اي بهينه اي برخوردار باشد.

پخش كردن كودها يا اصلاحات خاك به اضافه شكاف عميق خاك( deep ripping ) در صورت نياز، درخت زيتون را جهت حداكثر باردهي كمك خواهد كرد.

پرورش دهندگان بايد سنجش و بررسي خاك زمينشان را قبل از كاشت به عهده بگيرند (10-11) .

9- تغذيه:

دو فاكتورمهم براي توليد زيتون: زهكشي خوب خاك و شرايط آب و هوايي مناسب است وقتي كه اين دو مورد فراهم باشد، شما بهترين پاسخ را از برنامه  غذايي خود بدست خواهيد آورد.

كلسيم وبر: براي تشكيل، ثبات، دوام و انسجام غشاء و ديواره سلولي لازم است. كمبود كلسيم وبر سفتي، شيريني، و مقاومت به بيماري را در ميوه كاهش مي دهد. كلسيم عمرانباري ميوه را بهبود مي بخشد چون كلسيم مانع از توليد اتيلن مي شود. براي گلدهي، جذب، حركت كلسيم و انتقال قندهاي گياه جهت نمو ميوه ضروري است. علت اصلي كمبود كلسيم وبر استرس آبي است و معمولاَ طي هواي گرم اين مسئله از طريق آزادشدن مقادير زيادي از نيتروژن قابل دسترس گياه تشديد مي شود. تحت اين شرايط جذب كلسيم وبر توسط ريشه كاهش مي يابد و اين مواد از ميوه در حال نمو به شاخه هاي جديد بوجود آمده از طريق آزادشدن نيتروژن اضافي خاك، تغيير مسير مي دهند.

مصرف:

كاربرد محلول كلسيم وبر به صورت برگپاشي، 5 ليتر در هكتار، 2 تا 3 هفته قبل از گلدهي و2 بار اسپري بعد از گلدهي به فاصله 4 هفته توصيه مي شود.

روي و منگنز :

 كمبود روي در خاكهاي آهكي به دليل قابليت دسترسي پائين به اين يون در PH بالا خيلي رايج است . همچنين امكان كمبود روي در خاكهاي اسيدي شني آبشويي شده يا بعد ازكمي آهك دهي اين خاكها وجود دارد.

روي براي فتوسنتز، توليد قند و مقاومت به بيماري، تشكيل هورمونهاي رشد گياهي ضروري است. كمبود روي سبب ضعف قدرت رويشي اوليه و fruit-set نامنظم مي گردد. نياز گياه به روي در طي رشد اوليه و گلدهي به بيشترين مقدار خود مي رسد همچنين مصرف زودتر روي در صورت امكان جهت كارآيي بهينه آن ضروري است.

مصرف : محلول روي و منگنز با استفاده از آبياري قطره اي، 2 بار اسپري، 2 ليتر در هكتار، قبل از گلدهي.

بر و پتاسيم: پتاسيم در مراحل نهايي رشد جهت رسيدگي و يكنواختي ميوه نياز است و همچنين اندازه و وزن ميوه ها را افزايش مي دهد. كمبود پتاسيم از تشكيل پروتئينها جلوگيري مي كند و باعث تجمع تركيبات نيتروژن محلول مي گردد كه سبب شكاف و ترك خوردگي ميوه مي شود. بعد از گلدهي افزايش ذخيره پتاسيم و كاهش مصرف نيتروژن از اهميت برخوردار است. پتاسيم وزن و اندازه ميوه را ازطريق توليد قند و افزايش انتقال نيتروژن و قندها از برگها به ميوه بهبود مي بخشد. همچنين گياهاني كه از سطح خوب پتاسيم برخوردارند مقاومت بيشتري به استرس آبي دارند و اين امر جهت جذب كلسيم و بر سودمند است. گنجاندن بر در اين تركيب كودي، كمك به گلدهي و بهبود جذب و حركت كلسيم جهت كيفيت بهينه ميوه مي شود.

مصرف: 5 ليتر در هكتار، 2 هفته قبل از گلدهي و 2-1 با اسپري بعد از گلدهي .

عناصر كم مصرف :

خاكهايي با PH بالا كمبود غذايي عناصر نظير روي – منگنز- بر-  و آهن را كه  ميزان زيادي با رشد، باردهي و كيفيت محصول در رابطه هستند، موجب مي شود حتي در خاكهاي اسيدي با دادن آهك قابليت دسترسي به مواد غذايي در دوره كوتاه تا متوسط عمر محصول را كاهش مي دهد. اين وضعيت با ميزان  كم مواد غذايي كه بطور طبيعي در خاك هاي سبكتر كه اغلب جهت توليد زيتون انتخاب مي شود، تشديد مي گردد.

اگرچه بيشتر واريته هاي زيتون بخوبي در خاك هاي ضعيف رشد مي كنند، معمولاً رشد آنها خيلي كند و ميزان توليد هر درخت تقريباً پائين است. عناصر كم مصرف در تركيب با يك برنامه غذايي عناصر اصلي(N-P-K ) به ميزان زيادي رشد، محصول دهي و كيفيت ميوه را افزايش مي دهد و توليد در ختان سالمتر كه سريعتر سود سرمايه گذاري اوليه را به شما بر مي گردانند(14).

10- برداشت:

ميوه به صورت سبز( نارس) ،در حال تغيير رنگ(  نيمه رس) يا سياه( رسيده) برداشت مي شود.. يك ميوه سبز رنگ زيتون زماني  بالغ است كه در اثر فشاردادن آن، آب ميوه سفيد رنگ خارج شود. 3 تا 4 ماه بعد از مرحله سبز، مرحله رسيدگي ميوه يا زيتون سياه است كه بسته به نوع كوليتوار معمولاً 12 تا 25 درصد روغن دارد(7).

د رفاصله ماههاي فوريه و ژوئن هر سال برداشت مي شود( البته اين زمان با توجه به عرض جغرافياييي و شرايط آب وهوايي باغ فرق مي كند) و ميوه  جهت تازه خوري يا فرآيند برداشت مي شود. ميوه يا با دست يا از طريق چنگالهاي مخصوصي برداشت مي شود و از توري هاي نايلوني-  پلاستيكي يا پارچه اي براي جمع آوري محصول استفاده مي شود. البته درسطح وسيع باغات نظير آنچه در استراليا وجود دارد مي توان از برداشت مكانيكي استفاده كرد(9). معمولاً زيتونهاي روغني از طريق دست و يا از طريق مكانيكي برداشت مي شوند ولي آنهايي كه براي خوابانيدن در سركه و آب نمك مصرف مي شود حتماً با دست برداشت مي شوند به محض اينكه ميوه تغيير رنگ مي دهد(6).